BİLİM TARİHİ Ders Programõ (Kerem Cankoak, GŸz 2013)

 

Hedef: Dersin temel amacõ 21. yŸzyõla kadar gelen bilim tarihini, gŸnŸmŸz bilimiyle bağlantõlõ olarak incelemektir.

Bu amala šncelikle bilim tanõmõ tartõşõlarak, modern bilimin šncŸlleri  ve bunlarõn gŸnŸmŸzde geldikleri son noktalar irdelenecektir.

Başlõca konular olarak fizik/kimya, biyoloji/tõp, matematik ve astronomi esas alõnacaktõr. Bilim tarihi boyunca karşõlaşõlan

bilimsel sorunlar ve šzŸmlerinin inceleneceği ders boyunca, modern bilimin temel kavramlarõnõn anlaşõlmasõ hedeflenecektir.

 

Yšntem: Derste temel olarak iki kitap izlenecektir, ancak her bšlŸm iin ek okumalar šnerilecektir. Derslerin yarõsõ konu anlatõmõ,

diğer yarõsõ tartõşma şeklinde olacaktõr. Derse katõlõm šdev notu olarak değerlendirilecek olduğundan dersten šnce šn okumalar yapmak

ok faydalõ olacaktõr. Ders malzemeleri internete šnceden yŸklenecektir (temel iki kitap hari).

 

Kõsaltmalarõn aõklamalarõ:

 

T: Derslerden šnce okunacak temel metinler

E: Derslerden šnce okunacak ek okumalar

V: Derslerden šnce izlenecek videolar

   BKS: Bilimsel Kuramlardaki Sorunlar

 

 Temel Kaynaklar:

 

1-) Fara, ŌBilim: Dšrt Bin Yõllõk Bir TarihĶ, Metis, 2012

2-) S. Hawking, ŌZamanõn Kõsa TarihiĶ, Alfa Bilim Dizisi, 2013

 

Ek Kaynaklar:

1.     Reviel Netz , William Noel, ŌArşimetÕin ElyazmalarõĶ, Alfa Bilim Dizisi, 2012

  1. J. Freely, ŌAlaaddinÕin Lambasõ: Yunan Bilimi İslam DŸnyasõ †zerinden Avrupa'ya Nasõl Ulaştõ?Ķ, Şenocak yayõnlarõ, 2010
  2. Wesfall, Modern Bilimin Oluşumu, TUBITAK, 1994

4.     Hawking, Ceviz Kabuğunda Evren, Alfa Bilim dizisi, 2013

5.     R. Feynman, Fizik Yasalarõ †zerine, Alfa Bilim dizisi, 2012

6.     K. Ford, 101 Soruda Kuantum, Alfa Bilim dizisi, 2012

7.     Jon Queijo, BŸyŸk Buluşlar, Alfa Bilim dizisi, 2011

8.     R. Dawkins, Gen Bencildir, TUBITAK, 2001

9.     M. Hoagland, Hayatõn Kškleri, Alfa Bilim dizisi, 2013

10.  J. Monod, rastlantõ ve Zorunluluk, Alfa Bilim dizisi, 2012

11.  S. Blackmore, Mem Makinesi, Alfa Bilim dizisi, 2011

12.  R. Aunger,  Memetik Evrim, Alfa Bilim dizisi, 2012

13.  G. Miller, TŸketimin Evrimi, Alfa Bilim dizisi, 2012

14.  R. Carter,ĶBeyin KitabõĶ, Alfa Bilim Dizisi, 2012

15.  A. Koob, DŸşŸncenin Kškeni, Alfa Bilim dizisi, 2011

16.  C. Keysers, Empatik Beyin, Alfa Bilim dizisi, 2011

17.  P. Churchland, GŸvenen Beyin, Alfa Bilim dizisi, 2012

18.  R. Kurzban, Neden Herkes İkiyŸzlŸdŸr, Alfa Bilim dizisi, 2012

19.  D. Dennett, Aklõn TŸrleri, Varlõk, 2001

20.  A. Sokal, Şakanõn Ardõndan, Alfa Bilim dizisi, 2011

 

1.     Giriş

Dersin tanõtõmõ, bilim kavramõna giriş; tartõşma şeklinde.

 

2.     Antik ağ

Kaotik evren gšrŸşŸnden teleonomik evren anlayõşõna doğru.

Presokratikler, Sokrates, Aristoteles, PtolemaiosÕun GškyŸzŸ sistemi,

Hipokrat

BKS: gezegenlerin ters hareketleri

 

V: Agora (Holywood filmi)

    Yõldõz Kapõlarõ Bilinen Evren National Geographic

          Buyuk Dunya Tarihi-Bolum

          BBC.Light.Fantastic.1of4.Let.There.Be.Light.DVB.XviD (english)

          Changeuniversep (ilk bšlŸmler)

 

      T: Fara, BšlŸm I: Kškenler, BšlŸm II Etkileşimler (¤2 ‚in)

             Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤1

 

       E: Netz & Noel, ArşimetÕin El Yazmalarõ  (s. 151-170), (s. 195-216)

           J. Queijo, BŸyŸk Buluşlar (s. 1-22)

           J. Monod, Rastlantõ ve Zorunluluk (s. 1-30)

 

3.     Arap bilimi ve ortaağ

8. – 15. yŸzyõl arasõ Doğuda bilim. Optik, tõp, matematik, biyoloji

 

V: (Andalus) Endülüs İslam Medeniyeti Bilim Kültür Tarihi Belgeseli

             The Genius of Omar Khayyam

 

      T: Fara, BšlŸm  II Etkileşimler (¤3 İslam, ¤4 İlim, ¤5 Avrupa, ¤6 Aristoteles, ¤7 Simya)

 

E: J. Freely, AleaddinÕin Lambasõ (tŸm kitaptan, serbest okumalar)

 

4.     16. Ve 17. yŸzyõlda Avrupa bilimi

 

     Ptolemaios sisteminin sorunlarõ,

     Bacon, Koperniki sistem, Galile Galileo, Kepler, Newton, Young, Huygens, Roemer

 

BKS: Mutlak uzayõn yokluğu problemi (Newton); belirlenimciliğin kanõtlanamazlõğõ

 

     V: The.Story.of.Science.Power.Proof.and.Passion. (BBC-English)

          gravity-BBC (TŸrke altyazõlõ)

          Discovery 100 Greatest Discoveries 1of9 Astronomy

         Einstein.in.Buyuk.Fikri.Turkce

         Tufek-Mikrop-Celik-

 

      T: Fara,  BšlŸm III Deneyler (¤1, ¤3, ¤4, ¤5, ¤6, ¤7)

          Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤2 (ilk yarõ)

 

      E: J. Gribbin, Derin Basitlik (s. 1-58)

          R. Wesfall, Modern Bilimin Oluşumu (s. 1-28)

 

5.     18 ve 19. yŸzyõlda bilim

      Newtoncu mekanik, atom kuramõna doğru, gazlar, biyoloji, belirlenimci evren gšrŸşŸ.

       Newton'un evreni, yer-gšk yasalarõnõn birleşmesi, optik (Young, Huygens)

     Mekaniki bilim (Toricelli,Pascal, Boyle); biyoloji (botanik, taksonomi, Lineus, zooloji), tõp alanõndaki gelişmeler.

     BKS: 3-cisim sorunu,

 

      V: Einstein.in.Buyuk.Fikri.Turkce

           BBC-Atom

         The.Story.of.Science.Power.Proof.and.Passion

 

       T: Fara, BšlŸm IV Kurumlar (¤1, ¤4, ¤5, ¤6, ¤7)

 

       E: R. Wesfall, Modern Bilimin Oluşumu (s. 50-125), (s. 142-189)

            Feynman, Fizik Yasalarõ †zerine (s. 1-44)

            J. Queijo, BŸyŸk Buluşlar (s. 23-88)

               J. Gribbin, Derin Basitlik (s. 59-97)

    

 

6.     Evrim kuramõ

Charles Darwin, Mendel ve sonrasõ

BKS: Kalõtõmõn aktarõlma mekanizmasõ

 

      V: Charles Darwin & The Tree of Life HDTV

 

      T: Fara, BšlŸm V Yasalar (¤5)

 

E: R. Dawkins, Gen Bencildir (s. 1-81)

 

7.     19 yŸzyõldaki problemler ve 20. YŸzyõldaki šzŸmleri

20 yy' a girerken 2 bŸyŸk fizik devrimi: …zel gšrelilik ve Kuantum fiziğinin doğuşu; atom kuramlarõ,

Canlõlõk, genetik; entropi, esir, gšrelilik, uzayzaman,

      BKS: Elektromanyetik kuramõn Newton mekaniğiyle uzlaşmamasõ

 

       V: Einstein.in.Buyuk.Fikri.Turkce

           Einstein, Albert Einstein'in hayatõ (History Channel)

          Atom (BBC-english)

          BBC Horizon - What on Earth Is Wrong with Gravity (TŸrke altyazõ)

           Genel Gšrelilik Kuramõ

 

         T: Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤2 (ikinci yarõ)

             Fara, BšlŸm V Yasalar (¤6, ¤7), BšlŸm VI GšrŸnmezler (¤1, ¤2)

 

         E: Hawking, Ceviz Kabuğundaki Evren (s. 1-34)

 

8.     Termodinamik ve kaos kuramõna giriş

   Clausius, Boltzmann,ÉPoincare, Gšdel, Turing, Neumann

   BKS: Zaman oku (Newton mekaniğinde zaman okunun olmamasõ)

 

          V: BBC.Dangerous.Knowledge.(english)

 

          T:  Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤9

 

           E: J. Gribbin Derin Basitlik (s. 1-59), (s. 99-179)

 

9.     Kuantum devrimi

Kara cisim õşõmasõ, Planck, Einstein, Bohr, Heisenberg.

17. yŸzyõldan 20. YŸzyõla kadar hŸkŸm sŸren belirlenimci evren anlayõşõnõ ile gŸnŸmŸzdeki belirlenemezci evren

anlayõşlarõ karşõlaştõrõlarak, modern bilimin kendiliğindenlik kavramõ tartõşõlacaktõr.

   BKS: Kauntum fiziğinde gereklik problemi, yerelliğin olmamasõ, dolanõklõk

 

          V: The Elegant Universe (TŸrke altyazõlõ)

              bbc.horizon.parallel.universes (english-tŸrke altyazõ)

 

          T: Fara, BšlŸm VI GšrŸnmezler (¤3, ¤7),

              Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤4

 

           E: Ford, 101 Soruda Kuantum (s. 1-23)

 

10.  Kozmoloji ve paracõk fiziği

Genel Gšrelilik, BŸyŸk Patlama kuramõ, CERN deneyleri

Einstein ve genişleyen evren, BŸyŸk Birleşik Kuram

       BKS: KŸtleekimin kuantum kuramõnõn olmayõşõ

 

          V: BŸyŸk_patlama_nedir_Nasil_olmustur_1._b_l_m (National Geo)

               BBC_Space_Belgeseli_01.Star_Stuff_Y_ld_z_Maddesi_BL_01 (TŸrke altyazõlõ)

               Death Of The Universe - Evren'in Ölümü

               Discovery 100 Greatest Discoveries 8of9 Physics

               Higgs-Her Şeyin Teorisi

               Science Evren Buyuk Patlama

 

           T: Fara, BšlŸm VI GšrŸnmezler (¤4), BšlŸm VII Kararlar (¤3)

               Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤3, ¤5, ¤6, ¤11

 

            E: Hawking, Ceviz Kabuğunda Evren (s. 37-108)

 

11.  Genetik

         DNA, ikili sarmal, genetik biliminin doğuşu ve 21. yŸzyõldaki durumu

        BKS: Gen sayõsõnõn azlõğõnõn karmaşõk canlõlarõ aõklayamayõşõ

 

            V: Bilimin_Ta_Kendisi_Yasamin_Dogusu (National Geo)

                BBC Horizon - The Blind Watchmaker (Richard Dawkins,1987)

                David_Attenborough_s_First_Life

  

             T: Fara, BšlŸm VI GšrŸnmezler (¤5, ¤6), BšlŸm VII Kararlar (¤2),

 

              E:   J. Monod, Rastlantõ ve Zorunluluk (s. 31-62)

                         M. Hoagland, Hayatõn Kškleri (s. 1-48)

                         J. Queijo, BŸyŸk Buluşlar (s. 171-203)

 

 

12.  Modern nšroloji

         20 yŸzyõldaki nšrolojik keşifler ve zihin felsefesine etkileri.

         Beynin yapõsõ, nšronlar, gliya, ayna nšronlarõ, nšro-ileticiler; bilin sorunu.

 

           V: BBC - İnsan Beyni - 1_3 (Akõllan)Türkçe

               Understanding_the_Brain_A_work_in_progress_-_Professor_Keith_Kendrick

 

         T: A. Koob, DŸşŸncenin Kškeni (s. 1-31)

 

             E:  P. Churchland, Madde ve Bilin (1-35)

                   P. Churchland, GŸvenen Beyin (s. 1-42)

                  C. Keysers, Empatik Beyin (s. 1-23)

             R. Carter,ĶBeyin KitabõĶ (giriş, s. 8-9, s. 40-41, s. 68-69, s. 192-193, s. 148-149)

 

13.  Modern evrim kuramõ ve disiplinlerarasõ etkileri

 antropoloji, evrimsel psikoloji, memetik

 

          V: BBC Mağara Adamõ 1&2 (TŸrke)

              Chimps Nearly Human (2009) - Şempanzeler Neredeyse İnsan (Nat Geo)

             BBC.-.The.Human.Desmond-Morris.english

             Seksin Evrimi

 

         T:  R. Dawkins, Gen Bencildir (s. 307-325)

     

          E: S. Blackmore, Mem Makinesi (s. 1-86)

              R. Aunger, Memetik Evrim (s. 1-65)

              G. Miller, TŸketimin Evrimi (s. 1-62)

                  D. Dennett, Aklõn TŸrleri, (s. 1-67)

                  R. Kurzban, Neden Herkes İkiyŸzlŸdŸr (s. 1-65)

 

14.  Bilim tarihinin değerlendirilmesi: bilim felsefesi tartõşmalarõ

Modern bilimlerde kendiliğindenlik ve belirlenemezcilik.

İlk  yasalar??

    

V: what-science-is-and-evolution

 

T:   Hawking, Zamanõn Kõsa Tarihi, ¤12

 

E:  A. Sokal,Şakanõn Ardõndan  (s. 179-285)