Türkçe | English

23 Ekim 2011 M7.2 Tabanlı - VAN Depremi

Son Güncelleme: 28.11.2011, 11:47

Değerli Ziyaretçi,

İTÜ Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü olarak, 23 Ekim 2011 M7.2 Tabanlı - VAN depreminden etkilenmiş olan bütün vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletir, depremde yakınlarını kaybetmiş vatandaşlarımıza başsağlığı dileriz.

Tabanlı - VAN depremi ile ilgili derlediğimiz bilgi ve belgelere bu sayfadan ulaşabilirsiniz. Enstitümüz, ülkemizdeki deprem riskinin etkin şekilde azaltılabilmesi için bu depremden gerekli dersleri çıkartmak amacıyla çalışmalar başlatmış bulunmaktadır. İTÜ Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü olarak deprem bölgesinde 26-29 Ekim 2011 tarihleri arası yürüttüğümüz incelemelerin ön sonuçları aşağıda verilmiştir.

Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü
İstanbul Teknik Üniversitesi

Bölümler

Geoteknik İncelemeler

Alüvyon zemin tabakaları üzerinde yer alan Van şehrinde orta sıkı/sıkı yerleşimli kumlu çakıllı zemin tabakaları ve orta katı kil ve silt tabakaları bulunmaktadır. Açılmış bazı temel çukurlarında yer altı suyunun zemin yüzeyinden itibaren 2.0-3.0 m derinlikte yer aldığı gözlenmiştir. Bu olumsuz zemin koşulları bazı yapıların temel zemininde 0.5 cm ile 2.0 cm’e varan oturmaların meydana gelmesine yol açmıştır. Bunu dışında il merkezinde zemin koşullarına bağlı bir problemle karşılaşılmamıştır. Van ovasına yer alan köylerde ve köylerin civarında bulunan tarlalarda sıvılaşma, sıvılaşmaya bağlı yanal yayılmalar oluşmuştur. Ayrıca ana deprem ve artçılar sırasında köylerde ve Van-Erciş karayolu üzerinde ve yakın yamaçlarda yaygın olarak şev kaymaları ve kaya düşmelerini içine alan heyelanlar oluşmuştur.

Yapısal hasarın yoğun olduğu Erciş’de yapıların temel zemininde yapılan incelemelerde Van şehrindeki benzer durum görülmüş olup yapıların çevresinde yapılmış dolguların iyi sıkıştırılmamasına bağlı olarak 0.5 cm ile 3.0 cm arasında değişen oturmalar gözlenmiştir. Erciş’e bağlı Çelebibağ beldesinde Van Gölüne mesafesi yaklaşık 3.0 km olan Kumluk mevkiinde sıvılaşma sonucu oluşmuş kum konileri ve yanal yayılmalar yaygın olarak meydana gelmiştir. Ayrıca yine Çelebibağ Beldesinde denize yaklaşık 300 m mesafede olan yerleşim alanında önceden oluşmuş obrukların yanı sıra depremden birkaç gün sonra hızla çapı 1.0 m ile 2.0 m arasında değişen obruklar oluşmaya başlamıştır. Her iki sahada da yeni oluşmaya başlamış obrukların zemin yüzeyinde oluşturdukları çatlaklar görülmüştür.

SIVILAŞMA VE YANAL YAYILMALAR

VAN KIRSAL KESİMİNDE OLUŞAN SIVILAŞMALAR

23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen depremde oluşan ters fayın (Akyüz ve diğ, 2011; Emre ve diğ, 2011) kuzeyinde yer alan bölgede sıvılaşma nedeni ile kum konileri ve çatlakların oluştuğu görülmüştür. Bu bölgede genel olarak sıvılaşmalar tarla ve kıyılarda yapı yerleşim alanlarının dışında gelişmiştir. Alaköy’ün güneyinde yaklaşık 2.0 km mesafede tarlada sıvılaşma sonucu oluşan kum konileri ve çatlaklar oluşmuştur. Şekil 1’de oluşan kum konileri ve yanal yayılmalar görülmektedir. Alaköy ile Tevekli Köyü arasında kalan bu alanda değişik noktalarda sıvılaşma sonucu oluşan kum konileri görülmüştür. Şekil 2’de Alaköy içerisinde yollarda sıvılaşma sonucu oluşmuş çatlaklar görülmektedir.

Topraktaş Köyünde bir kısım evler tepenin eteklerinde dere yatağının oluşturduğu alüvyon üzerinde bulunmaktadır. Bu alanda sıvılaşmaya bağlı olarak tepenin alt kısmına yakın eğimli arazi üzerinde çatlaklar oluşmuş ve bu çatlağın düz alan üzerinden geçen kısmının çevresinde kum konilerinin oluştuğu görülmüştür (Şekil 3). Bu alanda sıvılaşma sonucu oluşan çatlaklar üzerinde yer alan kerpiç yapıların duvar ve döşemelerinde ayrılmalar gözlenmiştir.

test

Şekil 1. Alaköy’ün güneyinde zeminin sıvılaşması sonucu oluşan çatlaklar.

Şekil 2. Alaköy’ün içinde yolda oluşan çatlaklar.

Şekil 3. Topraktaş Köyünde sıvılaşma sonucu oluşan zeminde oluşan çatlaklar.

VAN LİMANINDA SIVILAŞMA SONUCU OLUŞAN HASARLAR

Van Limanı çevresinde yapılan incelemelerde demiryolu ile kıyı kaya dolguları ve rıhtım duvarları arasında kalan alanda zeminin deprem sırasında sıvılaştığı ve zemin yüzeyinde sıvılaşmaya bağlı çatlakların oluşmuş olduğu görülmüştür (Şekil 4 ve Şekil 5). Şekil 6’da görüldüğü gibi iskele binasında sıvılaşma sonucu bina çevresindeki betonlarda sıvılaşma sonucu oluşmuş çatlaklar ve binadan 1 cm’e varan ayrılmalar gözlenmiştir.

Şekil 4. Van Limanı sahası.

Şekil 5. Van iskele sahasında zeminin sıvılaşmasına bağlı çatlaklar.

Şekil 6. Van iskele binası çevre betonlarında sıvılaşma sonucu oluşmuş çatlaklar.

ERCİŞ-ÇELEBİBAĞ

Erçiş’e bağlı Çelebibağ Beldesinde Kumluk mevkiinde sıvılaşma sonucu zemin yüzeyinde kum konileri ve derin çatlaklar oluşmuş ve sıvılaşmaya bağlı yanal yayılmalar gelişmiştir. Sıvılaşmanın oluştuğu alan içerisinde bulunan kerpiç ve briketten yapılmış tek katlı evleri, su kanalları ve betonarme evler etkilenmiştir. Şekil 7’de sıvılaşma sonucu oluşmuş yanal yayılmaya bağlı çatlaklar görülmektedir. Bu çatlaklar yaklaşık 300 m kadar devam etmekte olup bu alan içerisinde kalan su kanallarını (Şekil 8), yolları ve kerpiç evleri oldukça etkilemiştir. Şekil 9, Şekil 10 ve Şekil 11’de kerpiçten ve briketten yapılmış tek katlı evlerde sıvılaşma sonucu oluşmuş çatlaklardan dolayı oluşmuş hasarlar görülmektedir. Şekil 12’de verilen 2 katlı betonarme binanın temel sisteminin radye olması nedeni ile zeminde sıvılaşmaya bağlı yaklaşık 40 cm’e varan oturmalar meydana gelmiş olup yapıda hasar oluşmamıştır. Çevrede yer alan betonarme binalarda sadece sıvılaşmaya bağlı sınırlı oturmalar oluşmuştur.

Şekil 7. Sıvılaşma nedeni ile oluşmuş yanal yayılmalar.

Şekil 8. Yolda ve su kanalında sıvılaşma nedeni ile oluşmuş yanal yayılmalar.

Şekil 9. Sıvılaşmada oluşan yanal yayılmanın yapıda oluşturduğu çatlak.

Şekil 10. Sıvılaşmanın neden olduğu yapısal hasar.

Şekil 11. Sıvılaşma sonucu yapının  yanal yayılmaya bağlı olarak ötelenmesi.

Şekil 12. Sıvılaşma sonucu betonarme yapının temel zemininde meydana gelen oturma.

Alaköy ve Çelebibağ’da sıvılaşma sonucu oluşan kum konileri ile çatlaklardan alınan örselenmiş zemin numuneleri üzerinde yapılan elek analizi deneyleri sonucunda sıvılaşan zeminlerin dane dağılımları elde edilmiştir. Şekil 13’de görüldüğü gibi sıvılaşan zeminlerin dane dağılım eğrilerinin Japon Yol Şartnamesi tarafından önerilen sıvılaşma aralığı içerisinde yer aldığı belirlenmiştir. Kumlu zeminler %7 ile %37 arasında silt ve kil içermektedir.

Şekil 13. Sıvılaşan zeminlerin dane dağılım eğrileri

ŞEV KAYMALARI VE KAYA DÜŞMELERİ

Deprem sırasında Van fayının kuzeyinde yer alan kırsal alanda yaygın olarak heyelanlar oluşmuştur. Şekil 14’de Zene Şehitliği yanında bulunan Karasu deltasında meydana gelen heyelanlar görülmektedir. Deprem sırasında Karasu deltasında yaygın sıvılaşma meydana gelmiş ve aynı zamanda heyelan potansiyeli yüksek olan yamaçlarda heyelanların hareketi hızlanmıştır. Şekil 15 ve Şekil 16’da Gedikbulak köyü civarından geçen Van-Ağrı karayolu çevresinde bulunan yamaçlarda meydana gelen şev kayması ve buna bağlı oluşan çekme çatlakları yolu ve yolun her iki tarafını etkilemiş ve bu nedenle yol deprem sonrası tamir görmüştür. Şekil 17 ve Şekil 18’de Van-Ağrı karayolu üzerinde bulunan Tirleşin Köprüsü civarında derenin yamaçlarında deprem sırasında zeminlerde şev kaymaları meydana gelmiştir bu nedenle Tirleşin Köprüsü ayakları arkasındaki stabilite kayıplarına bağlı olarak oturmalar oluşmuştur. Şekil 19’da ayrışmış kireç taşları üzerinde yer alan Karaağaç Köyünde üzerine kaya düşmeleri nedeni ile ağır hasar görmüş kerpiç evlerin yıkıntıları görülmektedir.

Şekil 14. Zene Şehitliği - Karasu deltasında sıvılaşma ve yamaçlarda oluşan heyelanlar.

Şekil 15. Gedikbulak Köyü yakınında yol kenarında oluşan şev kayması.

Şekil 16. Gedikbulak Köyü yakınında oluşan şev kaymasına bağlı yol kenarında oluşan çatlaklar.

Şekil 17. Van-Ağrı Karayolu üzerinde Tirleşin Köprüsü civarında yamaçlarda oluşan şev kaymaları.

Şekil 18. Van-Ağrı Karayolu üzerinde bulunan Tirleşin Köprüsü ayakları arkasındaki zeminde stabilite kayıplarına bağlı olarak yolda meydana gelen oturmalar.

Şekil 19. Karaağaç Köyünde üzerine kaya düşmeleri nedeni ile ağır hasar görmüş kerpiç evler.

Yapısal Hasar İncelemeleri

1- Kamu Binalarında Yapılan İncelemeler

Van'a varan ekibimizin, İl Afet Koordinasyon Merkezi ile yapmış olduğu bağlantılar sırasında Van Valisi Munir Karaloğlu kamu binalarının incelenmesini heyetimizden talep etmiştir. Bu doğrultuda yapılan incelemeler aşağıda özetlenmektedir.

    1. Emniyet Genel Müdürlüğü
    2. Erek Polis Lojmanları
    3. İpek Yolu Polis Lojmanları
    4. Maliye Polis Lojmanları
    5. İl Sağlık Müdürlüğü
    6. Çocuk Şube Müdürlüğü
    7. Çevik Kuvvet Müdürlüğü ve Spor Salonu
    8. Trafiküstü Polis Lojmanları
    9. İl Sağlık Müdürlüğü Lojmanları
    10. İl Sivil Savunma Lojmanları
    11. Yeni Cezaevi Binası (M Tipi)
    12. Yeni Adliye Binası
    13. Aksu Adalet Lojmanları (A ve B Blok)
    14. Maliye Lojmanları

binaları incelenmiştir. Sözkonusu yapılarla ilgili görüş ve kanaatlerimiz Valiliğe takdim edilmiştir.

2- Basın Toplantısı

27 Ekim 2011 tarihinde T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanı Sn. Erdoğan BAYRAKTAR, T.C. Gıda, Tarım ve Hayancılık Bakanı Sn. Mehdi EKER ve teknik heyetimizin katıldığı bir basın toplantısı düzenlenmiştir. Bu basın toplantısında ekibimiz elemanları konuyla ilgili görüşlerini bildirmişlerdir.

3-Alaköy İncelemesi

Alaköy, yapı stoğu genel olarak yerel malzeme kullanılarak inşaa edilmiş olan kerpiç binalardan oluşmaktadır. Yapılan incelemelerde en çok kerpiç binaların hasar gördüğü gözlenmiştir. Önemli hasarların ağır çatı tabliyesi, zaman ve atmosfer koşullarının olumsuz etkileri sonucu bozulan kerpiç malzeme ve bağlantıları nedeni ile ortaya çıktığı belirlenmiştir. Taşıyıcı duvarları taş ve briket olan binalarda ara harcı olarak çamurun kullanılması da önemli bir hasar sebebi olarak gözlenmiştir. Yıkılan bahçe duvarlarında da bu durum net olarak gözlenmiştir. Hasar gören ve yıkılan binalar arasında ağılların da oldukça yüksek oranda olduğu görülmüştür. Bu köyde, az sayıda bulunan betonarme binalar arasında yer alan ilköğretim binası, ana sınıfı binası ve öğretmen lojmanları incelemiştir. İlköğretim okul binasında ve anasınıfı binasında yapısal hiçbir hasar gözlenmemiştir. Yapısal olmayan hasarlar ise minumum düzeydedir. Her 3 binanın da kullanılması önerilmiştir. Okula ait beden eğitimi dersleri amacı ile kullanılan ve taşıyıcı sistemi taş duvarın bağlayıcılarından ayrılarak tamamen dağılması nedeni ile bina tümüyle göçmüştür. Köyde bulunan Kuran Kursu binası da iki blok olup, biri 3 diğeri 2 katlıdır. 3 katlı binanın, 2.katında taşıyıcı sistem güvenliğini zedeleyecek hasar tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra köyde az hasarlı betonarme yapıların bulunduğu da gözlenmiştir.

Alaköy merkeze yaklaşık 3 km mesafede yer alan sahada zeminde sıvılaşma ve sıvılaşma sonucu oluşan yanal yayılma çatlakları oluştuğu gözlenmiştir. Bu alan civarında bulunan bir kişi, deprem sırasında bu çatlaklardan suyun fışkırırarak kumlarla beraber zemin yüzeyine çıktığını bildirmiştir. Yol kenarlarında depremler sırasında oluşan stabilite kayıpları nedeniyle zeminin kaydığı tespit edilmiştir.

4-Erciş İncelemesi

Depremin etkisi en çok Erciş'te görülmüştür. Yapılan incelemelerde pek çok binanın hasar gördüğü tespit edilmiştir. Az katlı binalardaki hasarın sebebinin mühendislik hizmeti görmemiş oldukları için oldukları tahmin edilmiştir. Betonarme binalardaki hasarın sebebleri, beton kalitesinin düşüklüğü, donatı düzeninin yetersizliği ve zemin katın zayıf ve yumuşak oluşturulması olarak gözlenmiştir. Bazı betonarme binalarda hasar zemin katın tamamen çökmesi olarak ortaya çıkmıştır. Briket binalardaki hasar sebepleri ise, briketlerin arasındaki bağlantının yetersizliği ve çatıda rijit diyafram oluşturulmaması olarak görülmüştür. Şehir merkezinde Saat Kulesi civarında, temel zemini yumuşamasına/göçmesine bağlı oturmalar gözlenmiştir. Erciş'te maalesef 65 civarında bina toptan göçmüştür.

5-Maliye Lojmanları

Bodrum, zemin, 2normal kattan ibaret olan betonarme yapıda belirgin hasarlar olarak duvar hasarları, duvar kiriş ve duvar kolon çatlakları gözlenmiştir. Bu şekli ile hafif hasarlı durumda olan yapı kullanılabilir yapılar sınıfından olduğu tespit edilmiştir.

6-Çağdaş Kent Sitesi

Betonarme türde 7 katlı, 3 ayrı bloktan ibaret olan sitede mevcut yapılardaki belirgin hasarlar duvar hasarları, duvar kiriş ve duvar kolon çatlakları gözlenmiştir. Bu şekli ile hafif hasarlı durumda olan yapı kullanılabilir yapılar sınıfından olduğu tespit edilmiştir.

7-Otosanayi Sitesi

Betonarme türde zemin+asma kattan ibaret olan yapılarda çatı betonarme plak olarak teşkil edilmiştir. Sistematik bir hata olarak, asma katı mesnetleyen orta kolonlarda kesme kırılması gözlenmiştir. Ayrıca, duvar hasarları, duvar kolon, duvar kiriş çatlakları belirgin hasarlar olarak mevcuttur. Bu şekli ile mevcut yapıların orta hasarlı olarak değerlendirebilirler.

8- Gedikbudak Köyü

Binalar kerpiç ve taş duvarlı olup genellikle bir katlıdır. Bir kısmında tamamen göçme, bir kısmında da önemli duvar hasarları mevcuttur. Özellikle taş binalarda bağlayıcı olarak çamurun kullanılması hasar nedeni olarak tahmin edilmiştir. Duvarların birbiri ile çatıda teşkil edilecek bir rijit diyafram olarak bağlanmaması da diğer bir hasar nedeni olarak görülmüştür. İlköğretim binası tamamen göçmüştür. Bu binada uzun doğrultuda iki kenarda büyük perde olduğu halde kısa doğrultuda herhangi bir perde tespit edilmemiştir. Göçmenin kısa doğrultuda meydana geldiği gözlenmiştir. Beton kalitesinin normalin altında olduğu tahmin edilmiştir. Betonda yaygın olarak yumruk ve benzeri büyüklüğünde taşlar görülmüştür. Kolon kiriş birleşim bölgesinde etriye bulunmadığı gözlenmiştir. Depo olarak kullanılan yığma binalarda, genellikle uzun doğrultuda iki tane duvar bulunmakta ve kısa doğrultuda sadece cephe duvarları bulunmaktadır. Ara rijitleştirme olmadığından dolayı duvarlarda devrilme meydana gelmiştir. Tamamen yıkılan köy camisi geniş taş yığma beden duvarlara sahiptir. Şerefenin üstü tamamen yıkılmış olan minarenin ana kaidenin hemen üst bölümündeki betonarme kesitindeki zayıflama nedeni ile kendiliğinden yıkılma riski yüksek görülmektedir.

9- Yaylıyaka Köyü

Köy okulunda herhangi bir hasar mevcut değildir. Yığma, düşey ve yatay hatıllı olan köy camisinde önemli hasar gözlenmiştir. Caminin üst kata çıkan merdivenin de ayrılma mevcuttur. Köyde kerpiç ve taş duvarlı bir katlı binalar yoğunluktadır. Çoğunda önemli duvar hasarı ve bir kısmında göçme mevcuttur. Taş ve briket binalarda bağlayıcı olarak çamurun kullanılması önemli hasar nedeni olarak görülmüştür. Bina dış duvarlarının rijit bir diyafram ile bağlanmaması duvarlarda hasar oluşmasında önemli rol oynamıştır.

10- Tabanlı Köyü

Köy okul binası hasarsızdır. Köyde kerpiç, taş ve briket kullanılarak yapılmış binalar mevcuttur. Bu köyün depremin merkez üssü bildirilmesine rağmen, buna işaret edecek derecede yüksek bir hasar oranı gözlenmemiştir. Bununla birlikte bazı binalarda duvar çatlağı, köşelerde ayrılma ve az sayıda göçme tespit edilmiştir.

11- Muradiye İlçesi

Depremin merkez üssüne en yakın kaydın alınmış olduğu kuvvetli yer hareketi istasyonuna gidildi. Bahçesinde kayıt istasyonu bulunan Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü binasında hasar görülmemiştir. İncelenen Muradiye Devlet Hastanesinde de küçük çatlaklar dışında herhangi bir hasar tespit edilmemiştir. Bunun gibi Muradiyedeki diğer binalarda hasarın taşıyıcı sistemi etkilemeyecek düzeyde kaldığı bilgisi alınmıştır. Jandarma Karakol Binası talep üzerine incelenmiş ve taşıyıcı sistem güvenliğini etkileyecek herhangi bir hasar tespit edilmemiştir.

12- Yeni Cezaevi Binası (M Tipi)

Bu bina tamamen yeni olup birbirinden derzlerle aynlmış birkaç bloktan oluşmaktadır. İki katlı olan bu binada, koridor kenarlarında binanın özelliğinden dolayı, betonarme perdeler bulunmaktadır. Betonarme döşemeler, bu perdeler yanında kiriş ve kolonların oluşturdugu çerçeve sistemine yüklerini aktarmaktadır. Binada depremden sonra bazı kılcal sıva çatlakları belirlenmiştir. Bunlar, binanın taşıyıcı sistemini olumsuz etkilemeyen sıva çatlaklarıdır. Yemekhane bolümünde bazı kirişlerde, kirişlerin orta bölümlerinde kirişi çepeçevre dolalşan düşey kılcal çatlaklar gözlenmiştir. Bunlarm da kiriş etriyelerinin yüzeye çok yakın yerleştirilmesinden dolayı olduğu tahmin edilmiş ve taşıyıcı sistemin güvenliğini etkilemeyeceği görüşü elde edilmiştir. Bazı koridorların döşemesi, inşaat sırasında daha önce inşa edilen perdelere donatı filizleri ile birleştirilmiştir. Bu filizlerin özensiz yapıldığı bazı yerlerde döşeme perde arasında yeterli bütünleşme oluşmadığı, altta ve üstte çatlak oluşturduğu gözlenmiştir. Bu durum koridorlarda belirli bir bolümde tespit edilmiştir. Döşemede yapılan kırımda, bazı filizlerin doğrudan perde de betona değil, perde içinde bırakılan ahşap takozlara çakıldığı belirlenmiştir. Bu olumsuz durum da, taşıyıcı sistem deprem güvenliğini mevcut durumda etkiyecek düzeyde bulunmamıştır. Buna rağmen bu bölümlerin açılarak ahşapların çıkarılması, tamir harcı ve betonla onanm yapılması önerilir. Binanın blokları arasında hava alma hacimleri oluşturulmuştur. Bu hacimlerin çevresi betonarme perde olup, bu perdelerin bazıları daha sonra binaya eklenmiştir. Bu sebepten perdeler ile binayı birleştiren bazı çizgilerde düşey çatlak gözlenmiştir. Bu eklenen perdeler ile binanın donatı geçişi ile bağlandığı bildirilmiştir. Bu çatlakların da, binanın taşıyıcı sisteminin güvenliğini etkileyecek türden olmadığı gürüşü elde edilmiştir. Ancak, belirli yerlerde çatlak açılarak donatı bağlantısının özenli türden yapıldığının belirlenmesi önerilir.

Bu bina tamamen yeni olup birbirinden derzlerle aynlmış birkaç bloktan oluşmaktadır. İki katlı olan bu binada, koridor kenarlarında binanın özelliğinden dolayı, betonarme perdeler bulunmaktadır. Betonarme döşemeler, bu perdeler yanında kiriş ve kolonların oluşturdugu çerçeve sistemine yüklerini aktarmaktadır. Binada depremden sonra bazı kılcal sıva çatlakları belirlenmiştir. Bunlar binanın taşıyıcı sistemini olumsuz etkilemeyen sıva çatlaklarıdır. Yemekhane bolümünde bazı kirişlerde kirişlerin orta bölümlerinde kirişi çepeçevre dolalşan düşey kılcal çatlaklar gözlenmiştir. Bunların da kiriş etriyelerinin yüzeye çok yakın yerleştirilmesinden dolayı olduğu tahmin edilmiş ve taşıyıcı sistemin güvenliğini etkilemeyeceği görüşü elde edilmiştir. Bazı koridorların döşemesi, inşaat sırasında daha önce inşa edilen perdelere donatı filizleri ile birleştirilmiştir. Bu filizlerin özensiz yapıldığı bazı yerlerde döşeme perde arasında yeterli bütünleşme oluşmadığı için, altta ve üstte çatlak oluşturduğu gözlenmiştir. Bu durum koridorlarda belirli bir bolümde tespit edilmiştir. Döşemede yapılan kırımda, bazı filizlerin doğrudan perde de betona değil, perde içinde brrakılan ahşap takozlara çaklldığı belirlenmiştir. Bu olumsuz durum da taşıyıcı sistem deprem güvenliğini mevcut durumda etkiyecek düzeyde bulunmamaştır. Buna rağmen bu bölümlerin açılarak ahşaplarm çıkarılması, tamir harcı ve betonla onanm yapılması önerilir. Binanm bloklan arasında hava alma hacimleri oluşturulmuştur. Bu hacimlerin çevresi betonarme perde olup, bu perdelerin bazıları daha sonra binaya eklenmiştir. Bu sebepten perdeler ile binayı birleştiren bazı çizgilerde düşey çatlak gözlenmiştir. Bu eklenen perdeler ile binamn donatı geçişi ile bağlandığı bildirilmiştir. Bu çatlakların da, binanın taşıyıcı sisteminin güvenliğini etkileyecek türden olmadığı gürüşü elde edilmiştir. Ancak, belirli yerlerde çatlak açrılarak donatı bağlantısının özenli türden yapıldığının belirlenmesi önerilir.

13- Yeni Adliye Binası

İnşaa safhasında olunan bu bina kısa olarak gezilmiş olup, depremden ektilenen bir durum bildirilmediği için ayrıntıya inilmemiştir. Yapılan inceleme kapsamında da olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır.

14- Aksu Adalet Lojmanları A ve B Blok

Betonarme taşıyıcı sisteme sahip olan bloklar çok katlı olup, yarım bodruma sahiptir. Başta zemin kat olmak üzere diğer katlarda da azalarak, duvarlarla kiriş ve kolonlar arasında beklenen çatlaklar gözlenmiştir. Bu çatlaklar taşıyı sistem güvenliğini etkileyecek konumda bulunmamıştır. Bazı kiriş ve kolon birleşim bölgelerinde birleşen kirişlerin mesnet kesitlierinde altta kılcal çatlaklar gözlenmiştir. Bunların çoğunun beton örtüsü kalınlığında kaldığı tespit edilmiştir. Binada merdiven bölümünde dört köşede perde özelliğinde kolonlar mevcuttur. Blokların projelerini elde etmek mümkün olmamıştır. Yapılan incelemede blokların depremden önce mevcut olan taşıyıcı sistem güvenliğinin depremden önemli derecede etkilenmeden devam ettiği görüşüne varılmıştır.

SONUÇ

Van depreminde meydana gelen hasarların sebepleri daha önce yaşadığımız deprem hasarlarından farklı değildir. Genel olarak bu hasar sebepleri basit mühendislik kurallarına uyulmaması ve taşıyıcı sistem oluşturulmasında basit kuralların göz ardı edilmesi olarak verilebilir. Çok katlı betonarme binaların mühendislik hizmeti almamış olması da diğer önemli hasar sebebi olarak verilebilir. Bu sebepler aşağıdaki gibi daha ayrıntılı biçimde de verilebilir:

Betonarme binalar

  1. Beton kalitesinin düşük olması önemli bir hasar sebebidir. Beton üretiminde uygun granülometrinin kullanılmaması, kullanılan malzemede sadece dere çakılının kullanılması, kırma taşın bulunmaması beton dayanımın düşük olmasında sebep olmuştur. Örnek olarak 1980 lerde inşa edilen ve kontrollü olarak yapılması gereken bir köy okulunun yaygın olarak yumruk büyüklüğünde taşların bulunması ve bunların özellikle kolon alt kesitlerinde yoğunlaşmış olması verilebilir. Bunun gibi 1980 lerde inşa edilen Van'daki bir kamu binasında C18 betonu öngörülürken ortalama dayanımı 15MPa ve standart sapması 4.5MPa olarak belirlenmesi ve bu betonun C8 olarak tespit edilmesi diğer bir örnek olarak verilebilir.
  2. Yeterli donatı düzeninin sağlanamaması diğer bir önemli hasar sebebidir. Etriyelerin 135 derece yerine 90 derecelik kancalarla oluşturulması, bindirme boylarının kısa tutulması, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde etriye bulunmaması bu örnek olarak verilebilir.
  3. Yetersiz taşıyıcı sistem oluşturulması diğer bir sebep olarak sayılabilir. 1980 lerde inşa edilen yedi katlı bir kamu binasında bodrum katı yapılmaması, bina önem katsayısı 1.4 olması beklenen bu binada hemen hemen hiç perdenin bulunmaması örmek olarak verilebilir.

Taş ve briket binalar

  1. Taşıyıcı duvarlarda kullanılan taş ve briketin çoğunlukla çamur harcı ile birleştirilmesi ve bunların zamanla ve hava şartlarının etkisiyle yıkanıp kaybolması ve duvarlar birimlerinin bağlantısız bırakması en önemli hasar sebebidir.
  2. Özellikle depo veya hayvan ağılı olarak kullanılan bir katlı olan ve planda uzun bir dikdörtgende bulunan binalarda uzun kenardaki duvarların sadece iki uçta bağlantısı olması, bu duvarları enine doğrultuda çok zayıf duruma getirmiştir. Pek çok duvar hasarının böyle meydana geldiği söylenebilir. Bu hasar sebebi genel olarak yığma duvarlarda yeterli mesafede enine rijitleştirmelerin bulunmaması olarak genelleştirilebilir.
  3. Binalarda rijit döşemelerin bulunmaması, duvarların beraber çalışmasını engellemesi de bir hasar sebebi olarak ifade edilebilir.

Kerpiç binalar

  1. Taşıyıcı duvarlarda kullanılan kerpiçlerin zamanla ve hava şartlarının etkisiyle zayıflaması en önemli hasar sebebidir.
  2. Taş ve briket duvarlarda olduğu gibi, yeterli mesafede enine rijitleştirmelerin bulunmaması olarak genelleştirilebilir.
  3. Binalarda rijit döşemelerin bulunmaması, duvarların beraber çalışmasını engellemesi de bir hasar sebebi olarak ifade edilebilir.

Teşekkür

Bölgede incelemenin gerçekleşmesinde yardım ve katkılarından dolayı İTÜ Rektörü Prof. Dr. Muhammed ŞAHİN'e, Van Valisi Sn. Munir KARALOĞLU, Şehir ve Bölge Plancısı Behice SOLDUK'a, AFAD İyileştirme Daire Başkanı İnş. Müh. Gökhan ÇEBİ ve AFAD Hasar Tespit Daire Başkanı İnş. Müh. Davut ŞAHİN'e katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

İnceleme heyetimiz

Prof. Dr. Ertaç ERGÜVEN
(Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetim Enstitüsü Müdürü)
Prof. Dr. Zekai CELEP
Prof. Dr. Ayfer ERKEN
Yrd. Doç. Dr. Pınar ÖZDEMİR ÇAĞLAYAN
Yrd. Doç. Dr. Beyza TAŞKIN
Yrd. Doç. Dr. Ufuk YAZGAN
Araş. Gör. Dr. Atila SEZEN
Araş. Gör. Dr. Reşat OYGUÇ
Araş. Gör. Ülgen MERT TUĞSAL


Heyetimizin bir bölümünün arazide fotoğrafı

Fotoğraflar

26 Ekim 2011 günü fotoğrafları
27 Ekim 2011 günü fotoğrafları

28 Ekim 2011 günü fotoğraflarını aşağıda bulabilirsiniz

Diğer örnek fotoğraflar

Merkez üssü ve zamanı

Tarih, Saat: 23.10.2011, 13:41:21
İlçe/İl: Tabanlı / Van (Harita)

Mw Ml Derinlik [km] Koordinatlar Kurum Bağlantı
  6.7 19.02 38.68 K 43.47 D Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Sayfa
7.2 6.6 5 38.758 K 43.360 D Kandilli Rasathanesi (KOREI) Sayfa
7.1   16 38.691 K 43.497 D A.B.D Jeoloji Servisi (USGS) Sayfa
7.2   10 38.86 K 43.48 D Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi (EMSC) Sayfa
7.1   15 38.67 K 43.58 D Postdam Sismoloji Merkezi, Almanya (GEOFON) Sayfa
7.3   10 38.86 K 43.48 D İsviçre Sismoloji Servis (SED) Sayfa

Depremin Van ilinin Kuzey-Doğu'sunda yer alan bindirme fayı sistemiyle ile ilgili olduğu tahmin edilmektedir (USGS, 2011).

Şekil 1. Episantr uzaklıkları. Harıitayı daha büyük görüntülemek için buraya tıklayın. (Topograif harita kaynağı: Google Maps).

Şekil 2. Artçı sarsıntı azalım hızı

İvme değerleri

Şekil 3. Muradiye Meteoroloji Müdürlüğü (kuvvetli yer hareketi) istasyonunda alınmış ivme kaydını için yaklaşık spektral değerler. Bu değerleri elde etmek için işlenmemiş kayıtlar basit bir (Linear baseline) düzeltmeden geçirilmiştir. Detaylı düzeltme ve filtreleme işlemleri yakın zamanda yapılacaktır. İvme kayıtları için T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığına teşekkürlerimizi sunarız.

Bildirilmiş Olan Hasar Durumu

Son Güncelleme: 31/10/11, 17:30
Yer Can kaybı Yaralı Çöken bina
Merkez, Van 95 350 10
Erciş, Van 169 750 55
Diğer 337 3052 2197
Toplam 601 4152 2262

Kaynak: AFAD, Anadolu Ajansı, nvtmsnbc

Şekil 4. Topografya bazlı tahmin edilen (Allen ve Wald, 2009) Vs30 (m/s) değerleri. Harıitayı daha büyük görüntülemek için buraya tıklayın. (Vs30 dağılımı için kaynak: USGS Global Vs30 Map Server)

Bölgedeki Önemli Geçmiş Depremler

Yıl Yer Büyüklük Can kaybı Hasarlı Bina
1941 Erciş, Van Ms 5.9 192 600
1945 Çatak, Van Ms 5.8 - -
1972 Merkez, Van Ms 5.2 - -
1976 Çaldıran - Muradiye, Van Ms 7.5 3840 9232
1977 Erciş, Van Ms 5.2 - -

Kaynaklar:
1) B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Ulusal Deprem İzleme Merkezi
2) T.C. Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)
3) Gülkan vd. (1978)

Öğrencilerimizin Çalışmaları

Enstitümüz mezunu Cem Behar ve öğrencimiz Galip Kartoğlu GEA arama kurtarma ekibinin bir parçası olarak deprem bölgesindeki çalışmalarda görev almışlardır. Bir diğer öğrencimiz, Eda Ateş ise aynı ekibin koordinasyon biriminde çalışmıştır. GEA ekibinin bölgedeki çalışmaları hazırladıkları rapor ve sunumda özetlenmektedir.

Teşekkür

Enstitümüz, İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü'ne teknik incelemeleri yürütebilmemiz için vermiş olduğu maddi ve manevi katkıları için teşekkürlerini sunar.

İletişim

Sayfamızla ilgili önerilerinizi Yrd. Doç. Dr. Ufuk Yazgan'a ( ufukyazgan@itu.edu.tr ) iletmenizi rica ederiz.

Bağlantılar

T.C. Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi (KOERI)

A.B.D. Jeoloji Servisi (USGS) - PAGER Hasar Tahminleri

A.B.D. Deprem Mühendisliği Araştırma Enstitüsü (EERI)

Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi (EERC)

İstanbul Üniversitesi Doğal Afetler Arama Kurtarma Ekibi (İSÜDAK)

Avrupa Sismoloji Merkezi (EMSC)

Postdam Sismoloji Merkezi (GEOFON)

İsviçre Sismoloji Servisi (SED)

Kaynaklar