|
|
GERİLİM
ALTINDAKİ YÖNETİCİ Yazar : Jena E. YATES Yayınevi : İlgi Baskı : İstanbul / 1989 / 190 shf. BÖLÜM-1 Çağdaş Yöneticinin Yaşamı Ve Gerilim Kronikleşmiş gerilim bugün tüm yöneticileri tehdit eden başlıca
sağlık sorunu olmuştur. Kendi teknolojimizin kurbanı olduğumuz kesinlikle
ortadadır. Teknolojinin hızla gelişmesiyle, modern makinelerin hızı iç
bünyemizdeki sistemlerin de hızlanmasına yol açmış, bazılarının “telaş
hastalığı” diye adlandırdıkları yeni bir hastalığın ortaya çıkmasına sebep
olmuştur. Gerilim Ve Kalp Yaşamları büyük sorumluluklar, rekabetler ve gerginlik
içinde geçenlerin ise, kalp krizine yakalanma ihtimalleri çok daha yüksektir.
San Fransisko’lu kalp uzmanı Dr.Meyer Friedman ile Montreal Üniversitesi’nden
gerilim üzerine araştırma yapan Dr.Hans Selye’nin çalışmaları, gerilim ile
kalp rahatsızlığı arasında doğrudan bir bağ olduğunu ortaya çıkarmıştır. Gerilim Ve Yüksek Tansiyon Kalp hastalıklarının en önemli nedenlerinden olan yüksek tansiyon
ABD’de yılda 60.000 kişinin ölümüne yol aşmaktadır. Hayat sigortası
istatistiklerine göre, tansiyonu 150/100 olan 35 yaşındaki bir kişinin ömrü,
tansiyonu 120/80 olan yine aynı yaştaki birine oranla 16.5 yıl daha kısadır.
Yüksek tansiyon özellikle beyin ve kalp için zararlıdır. Bu araz, beyne
oksijen sağlayan damarlarda çatlama yapabilir ve sonuçta beynin ihtiyacı olan
oksijen sağlanmadığından felce neden olur. Gerilim Ve Kanser Kanser her yıl 750.000 Amerikalının hayatını tehdit
etmektedir. Bazı araştırmacılar, bunun yoğun gerilimle ilgili olduğuna
inanmaktadır. Gerilim Ve Diğer Hastalıklar Dr.Selye’nin açıklıkla belirttiğine göre, bazı hastalıkların
temelinde kesin nedenler (belli bir mikrop veya zehir gibi) yatar. Diğerleri
ise bünyenin alışık olmadığı durumlara karşı gösterdiği tepkiden kaynaklanır.
Dr.Selye, gerilimle ilgili hastalıklara “uyumsuzluk hastalıkları” demiştir.
Çünkü bu aşırı tepkilere bünyenin uyumsuzluğu neden olur. Ruhsal ve bedensel
fonksiyonlar uyum içindeyken bünye sağlıklıdır, ama herhangi bir gerilim bu
uyumu bozduğunda hastalık baş gösterir. Gerilim ve Ülser Ülser ile gerilim arasındaki bağ, halkın zihninde her zaman
güçlü yerini korumuştur. Amerikan halkının %5’inde ülser olduğu tahmin
edilmektedir. İş ve aile hayatında sorunları olan kişinin, bu sorunları
olmayanlara oranlar mide ve oniki parmak ülserine daha çok yakalandıkları
bilinmektedir. Mide kanamaları yoğun gerilim sonucu aniden ortaya çıkabilir. Gerilim ve Şeker Hastalığı Gizli şeker hastalığının açığa çıkmasında bünyenin gerilime
karşı gösterdiği tepkinin rol oynadığı bilinmektedir. Gerilim altında olan
bir kişide doğal olarak kan şekeri de yükselir. Sırt ve Baş Ağrıları Sırt ve baş ağrıları yoğun gerilimin iki yaygın sonucudur.
Migren ağrısı gerilim doruk noktasındayken değil de, baskı kalktıktan kısa
bir süre sonra meydana gelmektedir. Gerilim ve Alerjiler Gelişmiş ülkelerde yaygın bir alerji türü olan astımın
halkın %5’ini etkilediği sanılmaktadır. Bu hastalığın gelişmiş ülkelerde az
gelişmiş ülkelere oranla daha çok görülmesinin nedeni, yaşanan sanayileşmiş
hayat tarzıyla ilişkili olsa gerektir. Özellikle genç astımlılar arasında
duygusal heyecanların etkisini görmek mümkündür. Gerilim ve Kadınlar Evdeki sorumlulukların yanı sıra mesleğinde ilerleme
çabasında olan bir kadın, kendi isteklerine de zaman ayırmak için mesleğiyle
kişisel işlerini dengede tutmak zorundadır. Kadınların çoğu kendilerini iş
hayatında da kabul ettirmek için erkeklerden yüzde yüz daha iyi olmaları
gerektiğine inanırlar. Kadın, iş hayatının geleneksel eş ve anne rolünü bozmadığını
kanıtlamak için evde de kendini gereğinden fazla yorar. Tempo da o kadar
yoğun ve anormaldir ki, sonuç bu “süper anne” için felaket olur. Evdeki ve iş
hayatındaki bu baskılar, kadının üzerinde olumsuz etki yapar. Gerilim
içindeki kişiler diğerlerine oranla daha sık hastalanırlar. Gerilimin Yöneticiler Üzerindeki Etkisi Böyle bir dünyada, yöneticiler için iki temel sonuç
çıkarılabilir. Birincisi, değişiklik karşısında doğru bir tutum
geliştirilmelidir. Her değişimi kabul etmek, bunlara karşı çıkmak kadar
yanlış bir davranış tarzı olur. Yaşamımıza getireceğimiz değişiklikler konusunda seçimimizi
bilinçli yapmalıyız. Biz yönetici olarak değişimlerle ilgili kararlarımızda
tepkisel (reactive) olmaktan çok ileri görüşlü olmalıyız. Meydana gelebilecek
değişimleri önceden görerek, organizasyonumuzu ve bunları tanımak için
gerekli şartları bu değişiklik gerçekleşmeden önce hazırlamalıyız. Yönetici
olarak bizler, işin küçük ve gereksiz ayrıntılarına girmeden genelleme yaparak
bir sentez oluşturabilmeliyiz. Günümüz yaşam şartlarından çıkartılacak ikinci sonuç,
yöneticinin kişisel olarak gerilimi denetleyebilecek etkin yöntemler
geliştirmek zorunda olmasıdır. Yöneticinin görevlerinden birinin de,
çalıştırdığı kişilerin hayatlarındaki artan gerilime rağmen randıman
vermelerini sağlamak olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. BÖLÜM-2 Gerilim Hakkında Neler Bilmeliyiz? Ailenizden, işinizden, arkadaşlarınızdan veya devletten
kaynaklanan türlü baskı ve istekler dış gerilim kaynakları diye adlandırılır.
Kendi içinizdeki baskı ve beklentilere ise, iç gerilim kaynakları denir. Tüm
dış ve iç baskılar, beklentiler, gerilim kaynakları diye tanımlanan bir ortak
terim altında toplanmıştır. Bünyenin bu kaynaklardan gelen baskılara karşı
gösterdiği tepkiye gerilim denir. Gerilim Yararlı da Olabilir Uzun ve kısa süreli gerilimler arasında önemli bir ayrım
yapılmalıdır. Kısa süreli gerilim esnasında nabzınız artacak, kaslarınız
gerilecek, beyin dalgalarında hızlanma olacak, soluğunuz sıkışacak ve kan
şekeri artacaktır. Ani ve aşırı yoğunlukta yaşananlar kadar, uzun süreli olan
gerilimler de öldürücüdür. Uzun süreli gerilim, yüksek ve kesintisiz
gerginlik halini kapsar ve sistem bu süre içinde eski normal düzeye inemez.
Yöneticilerin çoğu, basit çözümü olmayan karmaşık sorunlarla uğraşmak
zorundadır. Günün bitiminde kafaları sürekli bu sorunlarla doludur. Direnç Sınırları İnsan vücudu ve gerginlik bir yaya benzetilebilir. Bir an
için insanların farklı boy ve şekillerde, farklı dayanma gücündeki yaylar
olduğunu varsayalım. Bir kısmımız daha dayanıklı olduğumuz veya yılların
tecrübesiyle güçlendiğimiz için gerilime karşı daha dirençliyizdir. Kötü Olmayan Gerilim Kaynakları Gerilim, bünyenin farklı beklentiler karşısında belirgin
olmayan tepkisi olduğu için, onu iyi veya kötü olarak nitelendirmek garip
gelebilir. İşten atıldığını öğrenmek büyük bir gerilim oluşturabilir, çünkü
bu mesaj kötü bir gerilim kaynağıdır. Daha üst bir mevkie terfi etme haberi
de benzer bir gerilim oluşturur, çünkü mesaj kötü olmayan bir gerilim
kaynağıdır. Ama eğer gerekli uyum hemen sağlanmazsa, hem işten atılma, hem de
terfi bunalıma neden olabilir. İyi şeylerin hep bir arada yaşanması da kötü sonuç
verebilir. Bazı kişiler kısa bir tatil dönemine o kadar şey sığdırmak
isterler ki, bu onları tedirgin etmeye başlar. Gerilim Eşiği Ve Toparlanma Süresi Bazen ılımlı kişilerde zamanla öyle yoğun bir gerilim
birikir ki, bundan sonraki en küçük gerilim dahi bu kişilerin gerilim eşiğini
aşmalarına ve beklenmeyen şekilde aynen patlamalarına neden olur. Bu kişiler,
bardağı taşıran son olayla değil, direnç sınırlarını aşmalarına neden olan, o
ana kadar üst üste yığılan gerilimlerin birikimiyle “yamulmuşlardır”. Gerilim Ve Randıman Gerilimi ile randıman arasındaki ilişki, üretimi sürekli artırma
çabasındaki yönetici için özellikle önemlidir. Üretimin anahtarı olarak
insanların randımanındadır. Verimli olduğuna inanan kişiler kendilerini mutlu
hissederler. Tekdüze ve sıkıcı geçen bir gün, kuşkusuz cesaret kırıcı ve
moral bozucudur. Eğer çok şey yapmaya çalışırken başarısız olan astlarınız
varsa, bazı işleri onlardan almayı deneyin. Böylece daha verimli olmakla
kalmayıp, aynı zamanda mutluda olacaklardır. Teşvik Ve Gerilim Duyular yoluyla, yenilikler ve zıtlaşmalar gerilim düzeyini
yükseltirken, tekdüzelik, sezinleme yeteneği ve uyum bu düzeyi düşürür.
Ilımlı bir gerilim randımanı artırır; gerilim çok düşükse bünye duyarlılığını
yitirir, çok yüksekse gergin ve uyumsuz olur. BÖLÜM-3 Yöneticilerde Gerilim Gerilim kaynağının ve sizi etkileyen şeylerin neler olduğunu
belirleyebilirseniz, çeşitli gerilim azaltıcı yollara başvurarak sorununuzu
çözümleyebilirsiniz. Bireysel çevre şartları, soya çekim, fiziksel ve
duygusal farklılıklar, aynı gerilim kaynaklarına farklı insanların farklı
tepkiler göstermesine neden olur. Yapılan İşle Doğrudan İlişkili Unsurlar Can Sıkıntısı Dr. Harry Johnson’a göre, aşırı yorgunluğun temelinde
duygusal nedenler yatmaktadır ve bu genellikle can sıkıntısı ile ilgilidir.
Eğer canınız çok sıkılıyorsa, sabah kendinizi kötü hissederek işinize
başlayacağınız ve çalışmak için yeterli enerjiyi bulamayacağınız kesindir.
Size mücadele gücü vermiyorsa işinize ilgi duyamazsınız. Dinlenmek,
yorgunluğun bu türüne bir çözüm getirmez. Herhangi bir şekilde işinize karşı
daha fazla ilgi duyma yollarını aramalı, başka ilgi alanları geliştirmeli,
hatta işinizi değiştirmelisiniz. Yetersiz Fiziksel Çalışma Şartları Fazla kalabalık ve aşırı gürültü, çalışma koşullarını bozan
iki önemli unsurdur. Ağır İş Yükü Çok sıkışık programlanmış iş günleri, sık sık çıkılan iş
gezileri ve anında karşılanması gereken isteklerin yer aldığı yoğun iş yükü
de gerilim nedenlerindendir. Aşırı iş yükünün önemli nedenleri çeşitli olmakla birlikte,
en yaygını yeterli sayıda eleman bulunmayışıdır. Organizasyonda Oynanan Rol Bir başka gerilim kaynağı da, kuruluştaki somut
görevinizdir. Bu görevdeki çelişki ve belirsizlik, endişenin artması ve
verimin düşmesiyle sonuçlanabilir. Sorumluluğunu taşıdığınız kişilerin sayısı
ve yöneticilik sınırlarınızın genişliğinde gerilim kaynaklarından sayılır. Görevdeki Belirsizlik Görevdeki belirsizlikte, iş yerindeki başlıca gerilim
kaynaklarından biridir. Bu durum genellikle, göreviniz hakkında yeterince
bilgi sahibi olmadığınız, mevkiinizin amaçlarını bilmediğiniz ve işin
sorumluluk alanı hakkında kesin bir bilgiye sahip bulunmadığınız zaman ortaya
çıkar. Kişilere Karşı Sorumluluk Bir kuruluşta insanlara eşyalardan daha fazla önem
verilmesi, belirgin bir gerilim kaynağı oluşturmaktadır. Aynı şekilde,
insanlara kaşı eşyalardan daha fazla sorumluluk duyan yöneticiler, aksini
düşünenlere oranla daha fazla gerilim yaşarlar. Bölgesel Sınırlar İnsanlar için iş hayatındaki bölgesel sınırlar, vahşi
ormanlarda yaşayan hayvanlarınki kadar önemlidir. Kişiler, kendi bürolarıyla
veya kendi işleriyle ilgili bir sahip olma durgusu beslemekte ve bu sınırı
ihlal etmeye yeltenenlerle, öfkeyle dalaşmaktadır. Tahmin edildiği gibi, yabancı çevrede çalışanlar diğerlerine
oranla daha fazla gerilim belirtileri göstermektedir. Meslekte İlerleme İş çevresinde oluşabilecek gerilim kaynaklarından üçüncüsü,
meslekte ilerlemeye, bir başka deyişle, seçmiş olduğunuz meslekteki ilerleme
hızına bağlıdır. Terfi, çoğu yöneticiler için son derece önemlidir. Yetersiz Terfi Eğer yeteneklerinizi kullanamadığınız işte çalışmışsanız
yetersiz terfinin nasıl bir gerilim oluşturduğunu bilirsiniz. Hırs Mesleğinizde umduğunuz mevkiye henüz ulaşamamışsanız, hayal
kırıklığınızın sonucu olarak gerilim altında olmanız doğaldır. Nedeni ne
olursa olsun, bu tür hırslar kişiyi gerilime iter. Mesleğimizde
ilerlediğimizi sürekli hissetmemiz gerekir. İşteki İlişkiler Yeni bir iş seçerken veya yeni bir kişiyi işe alırken söz
konusu kişilerle kuracağınız ilişki ne kadar iyi olmasını umduğunuzu göz
önünde bulundurmalısınız. Ne varlığınızın diğerlerini tedirgin edeceği yeni
bir ortama girmek isterseniz, ne de uyumlu iş ilişkilerinizi bozabilecek bir
kişiyi işe almak istersiniz. Organizasyon Yapısı Ve Atmosferi Organizasyon yapısı ve atmosferi, işte oluşabilecek
gerilimlerden biridir. Herhangi bir kuruluşta sistemin bir parçası olabilmek
için özgürlük ve kişiliğinizden bir miktar ödün vermeniz gerekmektedir. Karara Katılamama İşinizi ilgilendiren kararların alınmasına yeterince
katılamamanız, işin doğurduğu gerilim kaynaklarından biridir. İşi yürütme biçimimizi
etkileyebilecek karar verme mekanizmasında sözümüzün geçmesi hepimizin hoşuna
gider. Kişisel Gerilim Kaynakları Gerilimi tanımlamak amacıyla kullandığımız modelde işyeri,
gerilimin üç ana etkeninden sadece biridir. Diğer ikisi ise kişisel gerilim
kaynaklarıdır. Bunlar; kişiliğinizle ilgili gerilim kaynakları ve iş
dışındaki başka kaynaklardır. İş Hayatının Dışındaki Gerilim Kaynakları Bu kategori, işinizden yada kişiliğinizden kaynaklanmayan,
fakat her ikisi ile de ilgili gerilim nedenlerini kapsar. İş dışındaki
gerilim kaynakları genellikle kişisel sorunlar olarak ortaya çıkmakla
birlikte, sadece size ait veya sizden kaynaklanan sorunlar değildir. Aile Sorunları En yaygın aile sorunları para, cinsel yaşam, çocuk
yetiştirme ve eşler arasındaki iletişimin yetersizliğidir. Günlük aile yaşamı
beraberinde birçok gerilimi de getirir. Önemsiz ölçülerdeki anlayışsızlık,
duyarsızlık ve sorunlar her ailenin yapısında vardır. Aile sorunları iş
hayatınızı olumsuz yönde etkiler. Aile içi sorunların (Özellikle önemli
olanları) hayatınızın diğer bölümlerini etkilemesi mümkün değildir. Önemli
olan, kendinizin ve ailenizin konuya içtenlikle ve doğrudan eğilerek gerilim
göstergenizi denetim altında tutmanızdır. Tek Düzelik Şehir hayatında evden işe, işten eve gidiş geliş kadar
kişiyi yıpratan bir başka gerilim kaynağı yoktur. Eğer siz de uzun süredir
böyle bir yaşam sürdürüyorsanız bunun ne demek olduğunu bilirsiniz. Eğer tek
düzeliğe “sinirlenmemeyi” öğrenirseniz sizin için o kadar gerilimli
olmayabilir. Parasal Güçlükler Daha fazla şeye sahip olmak için harcadığımız güçten ötürü
kendinizi yoğun bir gerilime itebilirsiniz. Bir an önce terfi edebilmek için
daha fazla çalışabilir veya ek iş bulabilirsiniz. Ya da eşinizden çalışmasını
isteyebilirsiniz. İş Hayatının Anlamsızlığı İdeallerimizin üstümüzdeki etkisi tahminimizden çok daha
fazladır. Bizce anlamı olan ilginç bir iş arzularız. Tabii ki, ürettiğiniz
mal veya hizmetin topluma yararlı olup olmadığına siz karar verirsiniz. Eğer mesleğinizin anlamsız olduğuna inanıyorsanız gerilime
girmeniz çok muhtemeldir. Daha anlamlı bir iş bulabilmek için iş değiştirmeyi
bile deneyebilirsiniz. Hayal Kırıklığı Mesleğinizde şimdiye kadar tasarladığınız mevkie
ulaşamamışsanız ve eğer bu hedef sizin için hala önemli ise, hayal kırıklığı
duyacağınız kesindir. Çoğumuz zamanla bu çaresizliğe boyun eğip uyum
sağlarız. Bazılarımız beklentilerimizi artırmalı, bazılarımız ise
azaltmalıyız. Umduğumuzdan daha fazla yetinmek zorunda kalmak, tabii ki bir
hayal kırıklığı oluşturacaktır. İşe Gösterilen Aşırı İlgi Başa güreşirken işe boğulabilirsiniz. Amacınıza ulaşmak için
daha saatlerce hırsla çalışabilirsiniz. Çoğu durumlarda, böylesine yoğun bir
çalışmanın temposu veriminizi düşüreceğinden, bu yöntemin kendi kendinizi
yemek olduğunu anlayabilirsiniz. Zamanınızı, enerjinizi ve dikkatinizi
öylesine dağıtırsınız ki, hiç bir faaliyet üzerinde gereği kadar duramaz
olursunuz. Endişe Düzeyi Bazılarımız diğerlerine oranla daha fazla endişelidir. En
yaygın sözlük tanımına göre endişe: “beklenen bir tehlike karşısında aklın
girdiği ıstırap verici durum”dur. Endişe kavramı muhtemel tehlikeye karşı
çaresizliği de içerir. Endişe genellikle kuruntu, korku ve nefret şeklinde
ortaya çıkar. Endişeleri küçük bir olay karşısında artan bir kişi iseniz
bunun bedelini ağır ödemek zorunda kalabilirsiniz. Sizin için, güvenli ve
sınırları belirlenmiş bir iş en uygunudur. Heyecan Düzeyi Heyecanın belli bir düzeye yükselmesi, öğrenme ve randıman
için gereklidir. Bu sınırın altında veya üstünde olmak öğrenmeyi ve randımanı
olumsuz yönde etkiler. BÖLÜM-4 Gerilimin Tehlike İşaretleri Ve Belirtileri Birçok kişi, aşırı gerilimin başkalarının hayatını nasıl
etkilediğini görebilir de kendisine olan etkisini ölçemez. Bu, kendi
alkolikliğini en son öğrenen insanın haline benzetilebilir. Kendini görememe
durumu, Amerikan yönetim kültürünün yapısından ileri gelmektedir. Belli miktardaki gerilimin size güç kazandıracağını, hayatın
getirebileceği olaylara karşı formda, tetikte hazır bulunmanıza yardımcı
olacağını unutmamalısınız. Genel Uyum Sendromu Genel uyum sendromu, ortaya çıkan belirgin olmayan tüm
değişimleri içerir. Örneğin, yeni bir şeye önce alışmanız gerekir; Daha sonra
iyice içine girer, onu benimsersiniz; Sonunda ona karşı duyduğunuz ilgi ve
ilim kaybolur. Bu safhalar ayrıca derinin iltihaplanmasına da benzetilebilir.
Derinin altına giren mikrop önce kızarıklık ve kaşıntı yapar (alarm tepkisi);
sonra bunu kronik şişme izler (direnç); sonunda dokunun direnci tükenir,
patlar ve iltihap dışarı akar (tükenme). İş Hayatındaki Tehlike İşaretleri Sözde Meşguliyet Gerilimin daha az tehlikeli pek çok işaretinden biri de iş
hayatındaki sözde meşguliyetlerdir. Devamsızlık Astlarınız arasında görülen işe devamsızlık, onların fazla
baskı altında kaldıklarının bir belirtisi olabilir. Yaşamdaki Değişimlerin Hızı Tatillerin insan üzerinde bir gerilim yaptığı ne kadar
şaşırtıcı gelse de doğrudur. Evde yapılacak ufak tefek işleri tatil yaparım
bahanesiyle sürekli ileri atmanız sonucu tatilde o kadar çok işle karşı
karşıya kalırsınız ki, sonunda yorgunluktan bitap bir hale gelirsiniz.
Dinlendirici ve canlandırıcı olması gereken tatil en sıkıntılı ve en çabuk
geçen dönem olup çıkar. Gerilimin Tehlike İşaretleri Ve Belirtileri Bunalım Bunalım, genellikle kişinin hayatındaki bazı aksaklıkların
sonucu olarak ortaya çıkar. Bunalımın en yaygın belirtilerinden biri aşırı
yeme eğilimidir. Doymuş bir mideyle insan kendini daha iyi hissedebilir.
Bununla beraber, bazı kişiler için bunun tam tersi geçerlidir. Bunalıma giren
kişilerden bazıları iştahlarını kaybeder. Uyuma alışkanlığındaki değişiklik
(gerektiğinde fazla uyuma veya gece yarısı belli bir neden yokken uyanıverme
gibi) de bunalımın diğer belirtilerindendir. Endişe Endişe, geniş kapsamlı kuruntu, korku ve sıkıntıdan oluşur.
Korku, ani ve belli tehlikeler karşısında gösterilen tepkidir. Endişe ise,
içeriği belli olmayan, fakat sezinlenen tehlikeye karşı gösterilen tepkidir.
Amaçlarına ulaşamayan kişiler bunalıma düşer. Uykusuzluk Gece yarısı birdenbire uyanmak veya hiç uykuya dalamamak
kişinin enerjisini tüketir. Uykuya dalma ihtiyacını duyup bir türlü
uyuyamamak kadar insanı tedirgin eden bir duygu daha yoktur. Kafein Miktarının Artırılması Uyku hapları, aspirin veya hatta müshil ilaçlarına olan
eğilim iş hayatındaki gerilimin birer işareti sayılabilir. Bu tür oyalayıcı
yöntemler gerilim nedenlerinin köküne inmeye yardımcı olmadığı gibi bazen
daha fazla gerilime bile neden olur. Gerilimin Fiziksel Ve Ruhsal İşaretleri Fiziksel İşaretler
Ruhsal İşaretler
BÖLÜM-5 Gerilim Azaltıcı Öneriler Temel Tercihler Bir veya birkaç güçlü gerilim kaynağı ile karşılaştığınızda,
üç tercih hakkınız vardır; (1) düşmana anlayış göstermek, (2) karşı savaş
açmak, (3) geri çekilmek. Özsaygının Geliştirilmesi Özsaygının geliştirilmesi, etkin bir gerilim azaltıcı
öneridir. Herkesin kişiliğine göre değişen bir gerilimle başa çıkma özelliği
vardır. Buna uyum düzeyi veya direnme sınırları denir. Gerilim göstergeniz
direnme sınırlarınız içinde kaldığınızı gösterdiği sürece bunalımla
karşılaşmazsınız, ama göstergenizin ibresi gerilim eşiğinizi geçtiği an,
bunalımın etkileri ile yüz yüze gelirsiniz. Özsaygının geliştirilmesi küçümsenecek olan bir olay
değildir. Kendimiz ile düşüncelerimizle yakından ilgili iki psikolojik
ihtiyacı şöyle sıralayabiliriz. 1- Sevme ve sevilme ihtiyacı, 2- Kendimize ve başkalarına yararlı olma ihtiyacı. Bu iki zorunlu psikolojik ihtiyacımız karşılanıyorsa
özsaygımızın eksikliğinden şikayet etmeyiz. Denge Bölgeleri Kısa zaman içinde yer alan fazla değişiklikler insanı hasta
etmektedir. Bir çok değişikliğe uyum sağlamanın gerilime yol açtığı değişken
ve çalkantılı bir dünyada yaşıyoruz. Bundan dolayı, “denge bölgeleri”
oluşturulması başa çıkmak zorunda olduğunuz gerilimin azalmasına yardımcı
olur. Denge bölgesi, yaşamınızda hiç bir değişikliğin olmadığı, oluyorsa da
çok az ve çok yavaş olduğu bir alandır. Bazı kişiler için dini inanç denge
kaynağı olabilir. Din, bazı şeyleri sıraya sokup öncelikleri tespit etmede
insana yardımcı olarak kişinin hayatında tamamlayıcı ve toplayıcı bir rol
oynar. Hayatınızda eğer bir kaç denge kaynağı varsa, onlara sıkı sıkıya
sarılın ve size yardımcı olmalarını engellemeyin. Kendi durumunuzu gözden
geçirirken denge sınırlarınızın çok az ve seyrek olduğunu görürseniz,
hayatınızdaki bu önemli eksikliği gidemeye çalışın. İyi Yönetim İyi yönetim kullanıldığında çok etkili olan gerişlim
azaltıcı unsurlardan biridir. Verimli ve etkin bir yönetici olmak işe olan
hakimiyetinizi sağlayacağı için gerilim yükünü de denetlenebilir düzeyde
tutar. Niteliklerin Geliştirilmesi Gerilim azaltmanın bir başka doğru yolu da kişisel ve
mesleki niteliklerinizi mümkün olduğu kadar hatalardan arındırarak
güçlendirmektir. Ruh Sağlığı Gerilim azaltıcı önlemlerden bir diğeri de iyi ruh sağlığı
alışkanlıklarını geliştirmek ve uygulamaktır. Geliştirilen güçlü psikolojik
uyumun gerilimi etkisiz kıldığı herkesçe bilinen bir gerçektir. 1- Fiziksel sağlık, 2- Kendinizi kabul edin, 3- Bir sırdaşın
veya her şeyi güvenle konuşabileceğiniz bir kişinin varlığı da gerilim
azaltıcı unsurlardan biridir, 4- Gerilim kaynağını yok etmek için yapıcı bir
eylemde bulunmak, 5- Birlikte çalışmadığınız kişilerle ilişki, 6- Yapıcı
tecrübeler ruh sağlığını geliştirir, 7- Anlamlı iş yapın, 8- Kişisel
sorunlarınızda bilimsel yöntemler kullanın. Algılama Stratejileri Gerilim kaynaklarına karşı tepkinizi belirleyen esas
etkenlerden biri algılama tarzıdır. Bir gerilim kaynağını algıladığınız çok
önemlidir. Onun için düşüncelerinizi denetim altında tutmanız gerilimi
azaltma veya dengelemede çok önemli bir rol oynar. Tatil Tatile çıkmak da gerilimi kontrol etmenin bir yoludur. Zaman
zaman kısa ve uzun tatillere ihtiyaç duyulur. Yoğun bir işte çalışıyorsanız
yılda üç haftalık bir tatil harikalar yapabilir. Değerlerinizin Açıklaması Kişisel değerlerinizin bilincine varmanız ve hayatınızın bu
değerlerle uyum içinde olduğundan emin olmanız da gerilimin azalmasına
yardımcı olur. Montaigne’nin de dediği gibi, “gidecek limanı olmayan kişiye
rüzgarın faydası olmaz”. Gidecek yeri belli olmayan pupa yelken bir gemiye en
elverişli rüzgar bile bir amaca ulaştıramaz. Eğer hayatımızın bir anlamı
olacaksa, sadece yelken açmaktan öte bir şeyler yapmalıyız; Dümeni belli bir
limana yöneltmeliyiz. Hayata anlam kazandıran hedefler olmadıkça insanlar hayat
yükünü çekememektedir. İşkencelere, insanlık dışı şartlara katlanma
başarısını gösteren savaş esirleri, hayatta kalmanın ötesinde idealleri
olduğu için o koşullara dayanabilmişlerdir. Selye’nin Gerilimi Azaltma Konusundaki Öğütleri 1- Sevginize ve dostluğunuza layık olmayan kişilerle
zamanınızı boşa harcamayın. 2- Mükemmelin peşinde koşmayın; Kendi yetenekleriniz dahilinde
bir şeyler yapmaya çalışın. 3- Hayattaki basit olaylardan alınacak mutlulukları
küçümsemeyin. 4- Her durumu iyice değerlendirin. 5- Hayatın hoş yanlarını ve talihinizi artıracak şeyleri
düşünün. 6- Bir yenilgiye uğradığınız zaman eski başarılarınızı hatırlayarak
kendinize güveninizi yeniden kazanın. 7- Hoşlanmadığınız işleri sürüncemede bırakmak yerine onları
bir an önce yaparak, bu yükten kurtulun. 8- Herkesin doğuştan eşit olmadığını kabul edin. 9- Komşunuzun sevgisini kazanabilecek şekilde bir hayat
sürerseniz sizin hayatınız da mutlu olur. BÖLÜM-6 Gerilim Azaltıcı Teknikler Jimnastik Jimnastik, gerilim azaltıcı tekniklerin en güzellerinden
biridir. Jimnastik, sağlıklı bir dolaşım sistemimizin olmasına yardım
etmesinin yanı sıra bunalımı önleyen bir gerilim programıdır da. Çünkü
uyguladığınız yoğun hareketlilik sizi sonunda dinlenmeye zorlar. Sürekli ve
kesintisiz gerilim gibi aşırı harekette vücudu tükettiğinden yoğun jimnastiği
izleyen dinlenme, vücudun tekrar eski haline dönmesi için zorunludur. Eğer
hiç jimnastik yapmamış olsaydınız, yaşamın çılgın hızında dinlenmek için
zaman bulamayacaktınız. Jimnastik hiç olmazsa ara sıra temponuzun
yavaşlamasını sağlar Yoğun hareketlilik aynı zamanda öfkeden ve sıkıntıdan da
kurtulmak için vasıtadır. Dinlenme Teknikleri Dinlenme teknikleri, bugün bilinen gerilim azaltıcı
yöntemlerin en başta gelenlerindendir. Dinlenme, gerilim birikimini hiç
olmazsa geçici olarak ortadan kaldırır. Bu nedenle kısacık bir ara bile çok
değerli olabilir. 1- Kahve molalarında dinlenme, 2- Bir dinlenme şekli olarak meditasyon, 3- Transendental meditasyon (“TM”), 4- Benson’un dinlenme tepkisi, 5- Yoga, 6- Kendi kendine eğitim, 7- Kendi kendine ipnotizma ve kendi kendine telkin, 8- Tedrici kas gevşemesi. |