Bu sayfanın oluşmasında, cevapları ile bana destek olan öğrencilerimize teşekkür ederim. Bu sayfalar değerli katkılarınızla yaşayacaktır...

Dr. Serdar Bilgi, Mayıs 2006-...

DOĞRU CEVAP:

• Sayısal mekan modelinde objeler obje sınıfları ve öznitelikler yardımı ile tanımlanır, sayısal kartografik modelde ise kartografik işaretler ile tanımlama yapılır.

• Sayısal mekan modeli ölçeksizdir, sayısal kartografik model ölçeklidir.

• Sayısal mekan modeli sayısal kartografik modele göre amaca uygun olacak biçimde daha yüksek çözünürlüğe sahiptir.

• Her iki model de vektör yapıdadır.

• Her iki modelin de veri tabanı yapısı vardır.

(E.Y.M. 2006):

Sayısal mekan modeli, o mekanın dijital ortama yansımasından ibarettir. Bunun için bir takım sayılar ve numaralar kullanılabilir ancak bu model hiçbir zaman bir kartografın bilim aydınlığıyla parlayan kartografik bir projesinin, bir modelin güvenirliğini yansıtmaz. Bir kartograf şüphesiz ki sayısal mekan modeli oluşturabilir ama kartografı kartograf yapan kartografik mekan modelidir. Sayısal kartografik model, o mekanın her türlü ölçüsünü dikkate alır ve sabit bir ölçeklendirme ile bunu yansıtır. Sayısal mekan modeli ise tam olarak böyle değildir. Daha bir ölçeksizdir, baştan savmadır. Kartografik model sayısal modelden iyidir diyebiliriz.

DOĞRU CEVAP:

• Harita Yapım Yönetmeliğine tamamen uymalı,

• Kartografik işaret sistemi uygulanmalı,

• Haritanın kullanım amacına dikkat edilmeli,

• Harita tasarımı kullanıcının anlayabileceği sadelikte ve okunaklılıkta olmalı,

• Ölçek ve haritanın basılacağı altlık boyutu ilişkisine dikkat edilmeli,

• Tasarım ve baskı renklerinin uyuşumuna dikkat edilmeli,

• Amaca uygun genelleştirme yapılmalı

(E.Y.M. 2006):

Böyle bir projede,

• Objelerin birbirlerine uzaklığına,

• Harita içeriğinin karmaşıklığına

• Harita ölçeğine

• Öznitelik verilerinin saklanmasına

çok ama çok ehemmiyet verilmelidir. eğer buna göre önlemler alınmazsa haritalarda görmek istemediğimiz talihsiz görüntülere şahit olabiliriz. Nitekim bu 4 maddenin ihlali "4 kusurlu hareket" kapsamına girer ve Coğrafi Bilgi Sistemlerinin penaltı nedenleridir. Kartografların ve kartograf adaylarının bu konu üzerinde çok dikkatle durmaları ve ona göre idman yapmaları şarttır.

Doğru cevap:

(N.Ç. 2006):

DOĞRU CEVAP:

• Yapılış tarihi Miladi 1513 senesine düşmektedir.

• Bütün olarak kuzey batı Afrika'nın batı kıyılan, İberik Yarımadası, Orta ve Güney Amerika'nın doğu kıyılarını kapsayacak biçimde Atlas Okyanusunun kartografik gösterimi yapılmıştır. Haritanın boyutları 90 cm x 65cm'dir.

• Erik Von Daniken'in "Tanrıların Arabaları" isimli popüler kitabındaki iddialar haritanın tüm dünya kamuoyuna mal edilmesini sağladı.

• Tüm araştırmacılar elimizdeki 1513 tarihli paftanın bir dünya haritasının bir parçası olduğu görüşünde birleşmektedirler. Bu görüş hem paftanın doğu kenarında yarım kalmış cümleler hem de pusla güllerinin sayısı bakımından da doğrudur. Bir merkezde (yaklaşık Assuan kenti civarı) ve 22.5° aralıklarla dairesel bir çevre üzerinde bulunması gerekli rüzgar güllerinden yalnızca batı tarafta olan 5’i bu paftada görülmektedir.

• Piri Reis gibi denizciler, seferler sırasında tuttuğu krokilerden ve daha önce çizilmiş başka haritalardan yararlanarak ya da diğer bir deyişle bunları birleştirerek Akdeniz portolonları ve diğer haritalar ortaya koymuşlardır. Günümüz kartografya tekniğinde de küçük ölçekli haritalar kendi ölçeklerinden daha büyük ölçekli haritalardan ve diğer başka dokümanlardan yararlanılarak yeni bir ölçme yapmaksızın üretilmektedirler. O halde PİRİ REİS'inde notlarında belirttiği gibi kendisinin değişik kaynaklardan yararlanarak haritasını ortaya koyması tamamen normal bir yöntemdir ve bilimsel açıdan eserinin değerini düşürücü bir faktör de kesinlikle değildir.

• Önemli ölçüde Türkçeleştirilmiş bu açıklamasından PİRİ REİS'in şu anda elimizde bulunan haritanın doğusunda kalan bölgeleri de (Hindistan ve Çin'den söz edip haritanın tüm denizler için geçerli olduğunu belirtiyor) kapsaması gerektiğini, dolayısıyla bu haritanın bir dünya haritası olarak tasarımlandığı sonucunu çıkarabiliriz.

 (S.B. 2007):

• 1513 tarihli olan sanırım Kitab-ı Bahriye olacak tam hatırlayamadım!

• Bu eser padişah için Piri Reis tarafından hazırlanmış ve hediye edilmiş bir eserdir.

• Kalıcı bir eser meydana getirmek amacıyla yapılmıştır.

• İçeriğinde de Dünya haritası ve çeşitli şiirler bulunmaktadır. 15000 satır şiir vardır ve aralarında harita vardır.

(E.Y. 2012):

.........Sanatsal zenginliklerle haritasını güçlendirmiştir. Tabi harita bulunduktan sonra çeşitli söylentiler çıkmıştır. Haritayı Piri Reis'in üretmediğinden, başkalarından aldığı yönünde, tabi bu söylentiler ispatlanamamıştır. Açıkçası o dönemde böyle bir harika eseri Türklerin yapmış olduğunu Batılılar kendilerine yedirememişlerdir. Tabi Piri Reis de başkaları tarafından ve bazı haritalardan örnek aldığını inkar etmeyecek kadar da onurlu bir denizciydi.

(H. O. Y. 2012):

...Örneğin büyük ölçekli haritalardan küçük ölçekli harita üretebiliriz. Literatürde hala böyle bir yöntem varken, Piri Reis'in bunu o dönemde kullanması takdire şayandır efenim.

(E. Y. G. 2012):

...Piri Resis bu haritayı, amcası Amiral Kemal Reis ile birlikte küçük veya büyük savaşlara katıldığı sıralarda üretmiştir. Zamanında ortaya atılan, uzaylılar tarafından çekilmiş resimlerden ve Kritsof Kolomb'un yaptığı haritalardan kopya olarak ürettiği ileri sürülse de Piri Reis'in yaptığı eserlere gölge düşmemiştir.

DOĞRU CEVAP:

• MÜRSİYELİ İBRAHİM (1461) Akdeniz Portolonu Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz'in tümü ile Batı Avrupa Kıyıları ve İngiliz adalarını içermektedir.

• Haritanın 1 cm genişliğindeki çerçevesi zamanın İslam sanat anlayışına uygun motiflerle süslenmiştir.

• Haritanın ölçeği, normal konumlu, meridyen boylan koruyan kesen silindirik projeksiyon için 1: 6 200 000 bulunmuştur.

• Avrupa sahilleri ve Britanya Adaları dışında kıyı biçimlerinin gösteriminde şaşılacak bir doğruluk vardır.

• Dağ dizileri diğer Akdeniz portolonlarındakine benzer biçimde ifade edilmişlerdir. Karalarda ayrıca Nil ve Tuna gibi büyük ve önemli nehirler de gösterilmiştir.

(S.A. 2007):

• Şu anda Denizcilik Müzesinde koruma altındadır.

• Boyutları 53x90 cm'dir.

• Akdeniz, Ege, Karadeniz, İngiliz Adalarını içerir.

• Mürsiyeli İbrahim Portolunu bir imamdan alınmış olarak kayıtlara geçmiştir. Fakat o dönem ile ilgili yazılan kitaplardan portolonun para ile bir öğrenciden alındığına değinilir. Hatta bazılarında portolonun karpuz sergisinden çıktığı söylenir. Tüm bunlar eski haritalara gösterdiğimiz özeni açıklamaktadır.

DOĞRU CEVAP:

• Genelleştirme algoritmalarının gelişmesi ve genelleştirmede otomasyonun daha başarılı olması,

• CBS yazılımlarının gelişmesi-kartografik yeteneklerin,araçların ve yazılımların kartografik kütüphanelerinin gelişmesi, CBS yazılımlarının masaüstü haritacılık (desktop mapping) yazılımları yeteneklerine kavuşması,

• Gelişen yazılım-donanım ile harita kullanımının artması, erişimin kolaylaşması, veri kalitesinin artması, veri standartlarının kullanımının artması, Meta-Data kullanımının artması, navigasyon donanımlarının gelişmesi, navigasyon haritalarının kalitesinin-güncelliğinin artması,

• GPS-CBS entegrasyonunun sağlanması, veri doğruluğunun artması,

• Web üzerinden CBS kullanımının artması, harita erişimlerinin, interaktif kullanımın artması,

• Mikro bilgisayar teknolojilerindeki gelişmeler, esnek (flexible) ekranların kullanımının artması (ubiquitous cartography kavramı),

• ...

(R.G. 2008):

Harita tasarımı ve sunumunda gelişen bilgisayar teknolojisi ve uydu teknolojileri sayesinde ilerleyen zamanda çok büyük değişimler olacaktır. Benim fikrimce uydudan alınan resimlerin direk olarak haritaya çevrilmesi gündeme gelecek, yani “real-time” haritalama gündemde olacak, bugünki araçlarda kullanılan yol haritalarının ekranda direk uydu bağlantılı olması gündeme gelebilir. Bir diğer fikir ise mini map’lerin  kol saatlerinde navigasyonla, GPS ile insanların kullanımını kolaylaştırabilirler.

(M.F.K. 2008):

…Turizm açısından da turizm şirketleri bunları demolar gibi kullanarak üç boyutlu gösterimi sağlayan gözlükler aracılığı ile müşterinin gezmek görmek istediği mekanlarda ne gibi güzelliklerle karşılaşabileceğini mekana gitmeden hayal edebilir. Arabalardaki navigasyon sistemleri ile yön tayini dışında her bir arabadaki sinyal vericiler aracılığı ile yollardaki yoğunluk herkese ulaşarak alternatif yollara girilmesi sağlanır ve trafik yoğunluğunun az da olsa önüne geçilebilir.

(İ.Y. 2008):

Günümüzün teknolojisiyle elde edilen verilerden oluşturulan haritalar göz önüne alınırsa şu an bile birkaç yıl öncesine kadar hızlı gelişmeler yaşanmıştır. EDM’ler ve T ve K serileri teodolitlerin karşılaştırılması bile günümüzdeki teknolojinin hızını ve harita üzerindeki etkili kullanımını ortaya koymaktadır. Analog haritalardan dijital haritalara geçiş dönemi olan bu yıllar gelecek zamanda nelere gebe olabileceğini az çok işaret edebilmektedir…

Şu an dijital haritaları en uygun biçimde kullanabilmekteyiz hatta sanal ortamda birtakım gereçler yardımı ile üç boyutlu görüş sağlanabilmektedir. İleriki yıllarda uydu teknolojilerinin daha çok geliştiği, nokta doğruluğunun uydudan 5-10 m değil de 5-10 mm olduğunu bir düşünün. Böyle bir zamanda inanılmaz doğruluklarla inanılmaz hızlarla müthiş işler başarılabilir.

Yapmış olduğunuz bir haritayı kolunuzdaki bir saatten üç boyutlu olarak yansıttığınızı düşünsenize. Her ne zaman isterseniz her nerede olursanız her şey elinizin altında olacak. Tabi ki bunların kullanımı için eğitimde de ileri gidilmelidir. Teknoloji nesillere aktarılmalı ve anlatılmalıdır.

(E.S.İ. 2008):

Bilmediğimiz bir şehre düzenlediğimiz herhangi bir gezide yol üstünde rastladığımız sesli konuşan bir aletle şehrin neresinde bulunduğumuzu ve elektronik bir atlasla istediğimiz yere nasıl gidebileceğimiz öğrenebiliriz. Teknoloji bu denli hızlı ilerlerken oluşturulan sistemler de kişilerin birbirleri hakkında bilgi edinebileceği veya işlerine evlerinde bilgisayar başında devam edebileceklerini düşünmek mümkün….

Belki de tüm adresler bilgisayarda saklı olacak internetten sipariş ettiğimiz kitap, evimize çağrılan herhangi bir taksi konum belirtmeksizin bize ulaşacaktır. Emek, zaman kavramları boşa harcanmayacak, ayrıca tabiri caizse dünya küçülecek cebimizde taşıyabileceğimiz bir veritabanı ile ifade edilebilecektir.

(K.K. 2008):

Harita tasarımı ve mekansal verilerin sunumunda gelecekte bilgisayar teknolojileri hakim olacak, tüm veriler bilgisayar ortamında taşınarak tüm bilgiler hard disk, CD, DVD vb aletlerde saklanarak gerekli ortamlara taşınacaktır. Pafta altlığı olarak artık kağıt yerine yıpranması daha zor metal veya plastik altlıklar kullanılabilir….

DOĞRU CEVAP:

• İnternet haritasının kalitesi aşağıdaki kriterlere göre değerlendirilebilir.

• Kullanıcıların isteklerine hangi ölçüde yanıt verebilmektedir ?

• Özel bir amaç için ne kadar uygundur?

• Estetik ve hoşa gitme bakımından ise;

• Hoşa gitme duygusu oluşturmakta mıdır?

• Harita grafiğinin iletmek istediği bilgileri kazanmaya karsı bir istek oluşturuyor mu?

• İletişim özellikleri bakımından internet haritasının kalitesi;

• Harita üretenden harita kullanıcısına veri iletiminin derecesi bakımından değerlendirme,

• Grafik-estetik özelliklerinin neden olduğu olumsuzluklar bakımından değerlendirme.

• Kavramsal nitelik

• İnternet haritasının etkileşimli, dinamik, multimedyal ve çok boyutlu süreçler üzerinden düşünsel işlenmesi ya da yorumlanması,

• Bir haritanın kalitesi, sunduğu araçların işlenebilmesi ve ulaşılan düşünsel çözümlemenin karşılıklı değerlendirilmesi ile ortaya çıkar.

E.Y. (2008)

Kaliteli bir harita estetik olmalıdır, kullanıcıya hitap etmelidir. Ancak internet haritalarında bu sanatkarlıkları görmek pek de mümkün değildir. Haritaya kaliteyi veren kartografların kalemidir.

Kaliteli harita “asıl kullanıcısına” hitap etmelidir. Kullanıcı için bir anlam ifade ediyor mu, etmiyor mu önemlidir.

DOĞRU CEVAP:

Cevaplarınızdan seçmeler...

• Her zaman istenen veya gösterdiği söylenen bilgiyi vermeyebilir.

• Belli bir standart olmadığından herkes kafasına göre harita yapıyor.

• Yırtılma, bozulma sorunları yoktur.

• Elektronik ortamda olduğundan ışık gözü yorabilir.

• Kağıt israfı açısından da internet haritaları avantajlı olup istenildiği an ulaşılması günümüz açısından kolaylıktır.

DOĞRU CEVAP: 

Portolan haritaları genellikle deniz kıyısı haritası olup kıyı ada liman nehir ağızları kayalıklar ve sığ yerleri gösteren haritalardır.  Kıyı boyunca giden bir denizcinin rastlayacağı limanları, aralarındaki mesafeleriyle sıralayan portolanlar  genelde kıyıları gerçekçi bir şekilde ama kıyı içlerini boş gösteren, gündelik kullanıma yönelik haritalardı. Pusula ve portolon haritasıyla denizciler, kıyıları izlemek zorunda kalmadan rota çizgileri üzerinde seyrederek gidecekleri yere varabilirlerdi.

- 15. yy’da deniz yolu ticaretin önemli olması,

- Keşiflerin yoğun olduğu bir dönem olması,

- Sömürge yönteminide deniz aşırı ülkelerin bulunması isteği,

- Büyük devletlerin savaş yolu ile denizlerde hakimiyet kurması isteği

15. yy’da portolon haritalara olan talebi artırmıştır.

- Dünyanın yuvarlaklığını göz önüne almayan bu haritalar, okyanuslar için uygun olmayıp, özellikle   Akdeniz veya   Kızıldeniz gibi küçük denizlerde kullanışı idiler.

- Enlem ve boylam ölçüm tekniklerinin bulunmasıyla portolan haritaları yerlerini 17. yy'da daha gelişkin haritalara bıraktılar.

E.A. (2012)

17. yüzyılda portolonlara talebin yavaş yavaş azalmasının gerekçeleri;

- Din adamlarının etkisi,

- Artan savaşlarda harita üretebilecek kişilerin ölmesi

SORU: Bir ölçme noktasında teodolitin ölçmeye hazır hale getirilmesi için gerekli işlem adımlarını sıralayınız. İnce tesviyeyi anlatınız.

DOĞRU CEVAP:

• İstasyon noktasında yapılan ön işler;

• - Teodolitin kurulması ve merkezlendirilmesi,

• - Teodolitin tesviyesi,

• - Dürbünün göze uydurulması

E.G. (2012-Maden Fakültesi)

Teodolitin hazır hale gelmesi için önce teodolit tripodun üzerine yerleştirilir. Daha sonra ayaklardan elimizle tutarak kaba tesviyesini yaparız. Gaz pıtırcığını çemberin içine denk getirmeye çalışırız. Bu işlem teodolitimizin aşağı yukarı yatay konuma geldiğini gösterir.

M.Ç. (2012-Maden Fakültesi)

Teodolitin ince tesviyeti, teodolitin ayaklarını boyutunu ayarladıktan sonra ¤'sının denge durumuna gelmesi yani köresel düzeç kabarcığının ortlanması işlemine denir.Ölçme noktasında tedolitin ölçmeye hazır hale gelmesi için gerekli işlemler;

• Teodolit bir yere sabitlenir.

• Nivelmanın baktığı zemin noktası için 1 nokta belirlenir ve orada sabitlenir ki doğru hesaplayabilelim (Bu arada önce ayakları sabitledim :) ilk önce bu).

• Sonra önce dürbün 1 yönündeyken 1. noktaya baktım, sonra 2 yönüne çevirip tekrar 1 noktasına baktım.

• Sonra dürbün 2 yönündeyken 2. noktaya, sonra dürbünü çevirip tekrar 2. noktaya baktım.

• Koordinat farklarını buldum.

• Koordinatları bulurum.

Kısacası 4. soruda vermiş olduğunuz tabloyu işlem sırasına göre teodolitte tek tek ölçüp gerekli işlemlerini yaparak ölçüm yaparım. Hazır hale gelmesi için ilk üç madde.

Ö.C.E. (2012-Maden Fakültesi)

• Tripodun araziye göre ayaklarının açılıp sabitlenmesi,

• Teodoliti tripod üzerine oturtarak alttan sıkıştırılması,

• Teodolitin küresel düzeçten sabitlenmesi.

E.T.  (2012-Maden Fakültesi)

• Önce teodolitin üzerine konulacağı 3'lü çelik destek levhası yere konur.

• Levhanın ortasındaki delikten yerdeki istediğimiz bir noktaya sabitleme yapılır.

• Teodolitin bacakları açılarak levhaya oturtulur.

• Asal eksenin noktaya sabitlenmesi yapılır.

SORU: Düşey açıyı tanımlayınız ve çeşitlerini yazınız.

Ö. S.  (2011-2012, Maden Fakültesi)

Düşey açı ikiye ayrılır.

• Baş yukarı düşey açı

• Ayak aşağı düşey açı

SORU: Bir mühendislik projesine altlık teşkil edecek büyük ölçekli, eşyükseklik eğrili bir haritanın üretimi için yapılması gereken iş adımlarını sırasıyla yazınız.

• Arazinin istikşafı,
• Arazi krokisinin çizilmesi,
• Uygun poligon yerlerinin seçimi,
• Poligonların tesisi ve röperlenmesi, röper krokilerinin çizilmesi
• Poligonasyon ölçmelerinin ve kenar ölçmelerinin gerçekleştirilmesi,
• Poligon hesaplarının ve gerekli kapanma kontrollerinin yapılması,
• Nivelman ölçmeleri,
• Nivelman hesapları ve kontrollerinin yapılması,
• Projenin amacına uygun çerçevede, doğal ve yapay objeleri, arazinin karakteristik noktalarını kapsayacak biçimde, uygun dağılımda ve uygun sıklıktaki  detay noktalarına takeometri ölçmelerinin gerçekleştirilmesi,
• Büro çalışmaları kapsamında takeometri hesaplarının yapılması,
• Çizim altlığının ölçeğinin belirlenmesi,
• Ölçülen detay noktalarının uygun ölçekte altılığa aktarılması,
• Detay noktalarının kotları kullanılarak enterpolasyon hesaplarının yapılması ve eşyükseklik eğrilerinin geçirilmesi,
• Pafta kenar çerçevesi, kenar koordinatları ve kareler ağı oluşturma işlemleri (paftalama) ile birlikte haritanın teslimi

Ö. T.  (2012-2013, Maden Fakültesi)

...orta noktalara nivo kurulur ve ayarlarını yaptıktan sonra geri ve ileri okumalar sayesinde yükseklik farkı bulunur. En son tekrar poligon noktalarına teodolit kurularak miranın da yardımıyla "birsürü" nokta belirlenir...

G.U. (2012-2013, Maden Fakültesi)

Uygun kot sembolü kullanılmalıdır. Kot farkı olan yüzeylerde kotlandırma eksiksiz olarak yapılmalıdır. Yapının esas girişi önündeki zemin kotu, başlangıç kotuna göre değerlendirilmelidir. Kotlar başlangıç kotuna göre toplu olarak yazılmalıdır. Düşey kot sembolleri ölçülendirilerek yüzeyin üstünde veya "hizzasında" olarak yazılmalıdır.