Dr. Hüseyin TOROS

Hollanda Kraliyet Meteoroloji Enstitüsü

huseyintoros@yahoo.com

HAYATIMIZDA planlar yaparken hiç aklımıza gelmeyecek engeller karşımıza çıkabilmektedir. Bunlardan bir tanesi 16 Nisan 2010 Cuma gününden beri Avrupa’da binlerce kişi tarafından yaşanıyor. İzlanda adalarında 20 Mart 2010 tarihinde
Eyjafjallajoekull Yanardağı tekrar faaliyete geçti. Bu yanardağ 1821’de faaliyete geçmiş ve bir yıl kadar aktif kalmıştı. Bu yanardağın 14 Nisan Çarşamba günü çok miktarda kül püskürtmesi ile atmosferi kül bulutu sardı.

 Herhangi bir tehlikeye karşı Batı Avrupa’da uçuşlar durduruldu. Uçuşların durmasıyla son üç gün içinde birlerce insanın planları altüst oldu. Belki de hiç kimse volkan patlamasından dolayı uçuş yapamayacağını aklına getirmemişti. Bu mevsim Avrupa’da yaşayan emekli Türklerin de yazlarını ülkemizde geçirmek üzere gelmeye başladıkları dönem olduğu için onlar da zamanında ülkelerine dönemeyecekler.

Onlar için bir hafta veya on gün sonra gelmeleri önemli değil. Bununla birlikte hastalar, cenazeler vs için ise gerçekten çok zor bir durum. Yine iş toplantıları için seyahat edecekler için de büyük kayıplar olacak. Bu arada en büyük kaybı hava yolları ve sigorta şirketleri çekecekler. Yolculardan bazıları biletini iptal ettiriyor, bazıları ise otellerde kalıyor. Yaptıkları veya yapacakları masrafların faturalarını hava yollarına veya sigorta şirketlerine kesecekler. Tahminlere göre hava yollarının günlük kaybı 300-400 milyon TL civarında.

KÜL BULUTU ÜLKEMİZİ ETKİLEYECEK Mİ?

İzlanda’da faaliyete geçen yanardağ yoğun şekilde atmosfere kül püskürttü. Atmosfere püskürtülen kül bulutları 5-10 km yükseklikte hava hareketleri ile yoluna devam etmektedir. Püskürmeyle birlikte atmosfere birçok iri parçacık, kaya parçacıkları ve hatta cam parçacıkları salınmaktadır.

1982 yılında İngiliz havayollarına ait bir uçak kül bulutundan geçerken 4 motoru birden durmuştur. Uçak motorları kül bulutundan çıktıktan sonra çalışmış ve kazasız belasız inmiştir. Diğer bir olay ise Hollanda havayollarına ait bir uçakta 12 Aralık 1989 yılında yaşanmıştır. Şu ana kadar yapılan atmosferik taşınım model çalışmaları sonuçlarına göre, ülkemiz yanardağın bıraktığı kül bulutlarından etkilenmeyecektir.

Şu an kül bulutu 5 km ve üzerindeki yükseklikte hava hareketlerine bağlı olarak seyrine devam etmektedir. Yanardağ yakınlarında havada yoğun olan kül ülkemiz üzerine gelinceye kadar yoğunluğu önemli ölçüde azalmaktadır.

Geçen yıl sonundan beri, araştırmalar yapmak amacıyla Hollanda Meteoroloji Enstitüsü’nde bulunuyorum. Hollanda içinde herkes gibi ben de bisiklet kullanıyorum. Cuma günü Utrecht’te iş dönüşü yanardağın etkisini hissettim. Akşam saat 6 sıralarında bir anda kükürt kokusu almaya başladım. Son iki gündür de boğazım tahriş olmuş.

Umarım kısa zamanda etkisi geçer. Bu arada uzmanlar yanardağdan oluşan kül sebebiyle kükürt, çürük yumurta veya güçlü bir asidik koku alınabileceğini söylüyorlar. Uzmanlar bu tür kokuyu aldığımızda dışarıda isek hemen kapalı alanlara geçmemizi öneriyorlar. Bilhassa kronik bronşiti veya astımı olanların çok daha dikkatli olmaları öneriliyor.