Üst seviye bilişsel süreçlerin
hesaplamalı modellerini elde etmeye yönelik
çalışmalar 90’lı yılların sonlarından bu yana
bilişsel bilimde çokça yer edinmeye başladı. Bu
çalışmaların genellikle amacı beyindeki alt
devrelerin hücre seviyesindeki davranışlarını bire
bir elde etmek değil, ama karar verme, dikkati
yönlendirme, bellek ve bilinç ile ilgili
mekanizmaları anlamak için basit fakat gerçekçi
modellerinden yararlanarak alt devrelerin
aralarındaki ilişkiyi ve nörotransmiter
sistemlerinin bu süreçlere etkisini incelemektir. Bu
tür modellerin bir kısmı doğrusal olmayan dinamik
sistemlere ilişkin geliştirilen matematiksel
araçlardan yararlanarak bilişsel süreçleri
açıklamaktadır. Bu çerçevede öncelikle davranış
seçme sürecine ilişkin nöral alt devre bir fark
denklemi ile modellenmiş, elde edilen modelin
davranışının analizi denge noktalarının kararlılığı,
parametreye bağlı olarak denge noktalarının ve çekim
alanlarının değişimleri göz önüne alınarak
yapılmıştır. Bu analizden yararlanarak dopamin
nörotransmiterinin nasıl davranış seçme üstünde
etkili olduğu açıklanmıştır. Bu model daha
geliştirilerek nöropsikolojik bir test olan Stroop
testinde renk söyleme ve kelime okuma
davranışlarının seçiminde dopaminin etkisi
incelenmiştir.
Bilişsel süreçlerin ilgili nöral alt
devrelerinin doğrusal olmayan dinamik sistemler
olarak modellenmesi ve bu modellerden elde edilen
sonuçların incelenmesi, bir diğer yaklaşım olan
yapay sinir ağlarından yararlanarak bu süreçlere
ilişkin elde edilen sonuçlara göre daha açıklayıcı
olmaktadır.
Belli bir etkiye karşılık belli bir
davranışı seçmeye ilişkin model, öğrenmeyi de
kapsayacak şekilde geliştirilmeye çalışılmaktadır.
Ayrıca karar verme mekanizmasına ilişkin şimdiye
kadar yapılmış çalışmaların da dinamik bir sistem
modeli elde edilecek şekilde geliştirilmesine
çalışılacaktır.