.

(Bu yazı, 20 Şubat 2006’da yayımlanmıştır)

Suha Çalkıvik

Oscar’ın güçlü adayı ‘Darwin’in Kâbusu’ NTV’de...

Oscar’a doğru, yılın Oscar adayı belgeselleri, NTV Belgesel kuşağında.

‘Darwin’in Kâbusu’, Kuzey ve Güney yarıküreler arasında yaşayanlar, küreselleşme ve balıklar hakkında bir öykünün, bir kâbusun belgeseli. Avusturyalı belgesel sinemacı Hubert Sauper’in bir çok festivalde ödüllendirilen ve bu yıl Akademi Ödülleri’nde En İyi Belgesel Film dalında en güçlü aday olarak gösterilen filmi ‘Darwin’s Nightmare-Darwin’in Kâbusu’, NTV’nin Perşembe belgesel kuşağında yayınlanıyor.

1960'larda deney amacıyla Afrika'daki Victoria Gölü'ne yabancı bir balık türü salındı. Doymaz yırtıcılığıyla bu tatlısu levreği, yöreye özgü bütün balıkları silip süpürdü. Ama öyle çok çoğaldı ki, bölgeyi baştan sona değiştiren ekonomik bir zenginliğe dönüştü. Bu levrek bildiğimiz levrek değil, bir etobur, asıl adı ‘lates niloticus’.

200 balık türünü yok eden bu etobur balık, Avrupa Birliği ülkelerine her hafta tonlarca taşınırken, Tanzanya’da halk zenginleşeceği yerde gitgide daha da yoksullaşıyor öte yandan Victoria Gölü’nde çevresel bir felaket yaşanıyor. Yönetmen çektiği belgeseli “yeni dünya düzeninin ironik ve dehşet verici alegorisi” olarak tanımlıyor.

‘Darwin’in Kâbusu’ belgeseli çok ağır bir tempo ile başlıyor, bir kobra gibi yavaş yavaş ilerliyor, zaman içinde ayak parmaklarınızdan başlayarak birden boğazınıza dolanıyor ve artık soluk alamayarak o kâbusta boğulduğunuzu hissediyorsunuz. Dünyayı bekleyen büyük tehlikeyi, izleyenleri allak bullak eden bir üslupla -akıl almaz görüntüler ve beklenmedik efektler- dile getiren belgesel, bu yıl Oscar’a aday gösterilen 5 aday arasında en çok iz bırakan belgesel film olarak değerlendiriliyor. Avrupa’da hemen hemen bütün belgesel film ödüllerini toplayan yapım, geçtiğimiz yıl, 24. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde de gösterilmişti.

Express dergisinin Temmuz 2005 sayısında kapak konusu olan ‘Darwin’in Kâbusu’ üzerine yönetmen Hubert Sauper ile yapılmış söyleşilerden Siren İdemen’in derlediği çalışmayı NTVMSNBC Kültür Sanat sayfalarında okuyabileceksiniz. Yönetmen Hubert Sauper, bu söyleşilerde bakın nasıl tanımlıyor bu filmini:

‘Darwin'in Kabusu’nda silah ticaretinin varlığını balık ticaretine, balık ticaretinin varlığını da savaşa borçlu olduğunu göstermek istedim. Kendimi gazeteci olarak değil, film yönetmeni olarak görüyorum. Anlattığım yeni bir şey değil. Afrika'da savaş, fuhuş, açlık, AIDS, sokak çocukları gibi sorunlar olduğunu söyleyen ben değilim. Bunları herkes biliyor. ‘Darwin'in Kâbusu’, çağımızın bir röntgeni gibi.”

“‘Darwin'in Kâbusu'nda bir balığın başarı öyküsünü tersyüz etmek, dönüştürmek ve bu ‘güçlü’ hayvan etrafında oluşan kısa ömürlü bolluğu, refahı yeni dünya düzeninin ironik ve dehşet verici alegorisi olarak göstermek istedim. Aynı filmi Sierra Leone'de de yapabilirdim. O filmde balığın yerini elmas alırdı. Honduras'ta muz, Irak, Nijerya ya da Angola'da ise ham petrol...”

BELGESELİN KAZANDIĞI ÖDÜLLER:

Akademi Ödülleri (Oscar) 2006- En İyi Belgesel Film adayı

Avrupa Film Ödülleri 2004 - En İyi Avrupa Belgeseli

Venedik Film Festivali 2004 - Avrupa Sinemaları Label Jüri Ödülü

Prix Arte - En İyi Avrupa Belgeseli

Sidney Film Festivali 2005 - FIPRESCI Ödülü

Angers Avrupa Film Festivali 2005 - Avrupa Jürisi Özel Ödülü

Viennale 2004 – Viyana Film Ödülü

Fribourg IFF 2005- En İyi Belgesel Ödülü

Montreal NFB Belgesel Ödülü-2004

Paris Çevre Filmleri Festivali Büyük Ödülü-2004

Entrevues Film Festivali 2004 - İzleyici Ödülü

Mexico City Uluslararası Çağdaş Film Festivali 2005 - İzleyici Ödülü

YORUMLAR:

‘Darwin’in Kâbusu’ insanın içine işleyen soğuk ürpertici adıyla, karanlığın kalbine yapılan bir sinema yolculuğudur. Titreyen Afrika’nın kalbine yapılan bu yolculukta, seyirci kendini orada yaşayanlarla iç içe bulur. ‘Darwin’in Kâbusu’ birçok konuyu bir arada dile getirir. Ekolojik sistemi tahrip eden küreselleşmenin acımasız eleştirisini yapar. Bir toplumun portresini çizerek, bir ülkenin, bir kıtanın yaşadığı derin krizi sergiler.”

Ann Hornaday, The Washington Post

“Darwin’in Kâbusu’ son derece umutsuzluk ve çöküntü yaratan, ama bu yılın en fazla görülmesi gereken filmi. Bu ‘kâbus’, küreselleşmeye karşı kapalı olan gözleri açıyor. Yönetmen Hubert Sauper, Victoria gölü kıyılarında yaşamı yok eden küreselleşmeye dair kışkırtıcı sorular yöneltiyor.”

Rhonda Stewart, Boston Globe

HUBERT SAUPER

Avusturya'nın Tirol kentinde doğdu. İngiltere, İtalya, ABD'de bulundu, on yıldır Fransa'da yaşıyor. Viyana Müzik ve Sahne Sanatları Üniversitesi ve Université Paris VIII'de film yönetmenliği eğitimi gördü. Yazdığı ve yönettiği son iki belgesel, on iki uluslararası ödül kazandı. Birkaç kısa ve iki uzun metrajlı kurmaca filmde rol aldı.

Filmleri

1990 Blasi (kısa)
1993 On the Road with Emil (belgesel)
1994 So I Sleepwalk in Broad Daylight
1995 Lomographer's Moscow (belgesel)
1997 Kisangani Diary (belgesel)
2000 Seules avec nos histories (belgesel)
2004 Darwin's Nightmare / Darwin'in Kâbusu (belgesel)

OSCAR'A DOĞRU YILIN OSCAR ADAYI BELGESELLERİ, NTV BELGESEL KUŞAĞINDA…

BU PERŞEMBE AKŞAMI, DARWIN'İN KABUSU EKRANDA… 

İKİ YARIMKÜRENİN ARASINDAKİ İNSANLAR HAKKINDA… (sefil insanlar)

KÜRESELLEŞME HAKKINDA… (kaba rus pilotlar)

VE BALIKLAR HAKKINDA… (avlanan koca bir balık)

2006 OSCARLARINDA, EN İYİ BELGESEL FİLM ADAYI:

DARWIN'İN KABUSU, BU PERŞEMBE SAAT 20:30'DA NTV'DE…