2002 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Macar yazar Imre Kertesz’in Naziler’in Yahudi soykırımı üzerine yazdığı romanı Sorstalanság / Fateless / Kadersizlik, 2005 yılında Lájos Koltai tarafından aynı adla beyazperdeye aktarıldı. Macar-İngiliz ve Alman ortak yapımı olan film 55. Uluslararası Berlin Film Festivali’nde (Berlinale) Altın Ayı Ödülü için yarışmıştı. Toplama kamplarındaki zulmü anlatan en önemli yapıtlardan biri olarak değerlendirilen Kadersizlik, 2006’da Oscar’larda En İyi Yabancı Film dalında en güçlü adaylardan biri idi.  
 

Filmde, Yahudi Macar bir çocuğun Nazi kamplarında yaşadıkları konu ediliyor. Kadersizlik, Gyuri Koves adlı gencin, babasını çalışma kampına uğurlamasıyla başlar. Bir süre sonra çalıştığı yere giderken, o da yolda arkadaşlarıyla birlikte polis tarafından yakalanıp Auschwitz toplama kampına giden bir trene bindirilir. O andan başlayarak gencin ağzından, gördüğü, duyduğu, tattığı, dokunduğu her şey, tüm ayrıntıları ve canlılığıyla dile getirilir. Genç, hiç bir yorum, hiç bir değerlendirme yapmadan, hiç abartıya kaçmadan, karamsarlığa kapılmadan, tanık olduğu herşeyi, ince bir mizahla anlatır. Savaştan sonra Budapeşte’ye dönen 16 yaşındaki Gyuri, ülkesindeki insanların kendisine düşmanlık beslediklerini farkeder. Bazıları bu kötü deneyimleri unutması gerektiğini söylerken, bazıları kampların resmen birer ‘cehennem’ olduğunu söyleyip daha da kötü hissetmesine sebep olur. Sonuçta her iki tarafa da kulak asmayan Gyuri, bu anılarıyla baş başa kalır.  
 

Doğmayacak Çocuk İçin Dua romanı da Türkçe’ye çevrilen Imre Kertesz, eserlerinde “tarihin barbar keyfiliğine karşı bireyin kırılgan deneyimini” anlattığı için Nobel Ödülü’ne değer görüldü. Macar yönetmen Lájos Koltai’nin Kadersizlik yapıtı gibi daha nice filmin misyonu, Auschwitz ve benzeri toplama kamplarında yaşananları unutturmamaktır. Koltai daha önce Taking Sides / Taraf Tutmak, The Emperor’s Club / İmparatorlar Kulübü, Max / Genç Hitler, Being Julia gibi önemli filmlere görüntü yönetmeni olarak imza atmış ve Malena filmi ile 2001’de (En iyi görüntü yönetmeni dalında) Oscar’a aday gösterilmişti. Marcell Nagy, Áron Dimény ve András M.Kecskés’in baş rollerini paylaştığı Kadersizlik filminin müziği, dünyaca ünlü kompozitör Ennio Morricone tarafından bestelendi.  
 

Filmin, görüntü yönetimi, ses tekniği, çarpıcı müzik kompozisyonları ve mekân / atmosfer yaratmadaki başarıları, elbette birçok ödülü beraberinde getirdi. Dünya sinema tarihinin sayfaları, başarısızlıkla sonuçlanan roman uyarlaması filmler ile doludur. Kadersizlik, hem iyi ve tempolu bir roman uyarlamasıdır, hem de başrolü oynayan Marcell Nagy adlı genç aktörün doğal, ekonomik oyunculuğu ile belleklerde yerini alacaktır.  
 

Suha Çalkıvik