(Bu yazı CNBC-e derginin Aralık 2008 sayısında yayımlanmıştır)

Yalnızlığın Merkezine Seyahat: Central do Brasil / Merkez İstasyonu

Brezilya Sineması, farklı yaratıcı deneyim ve arayışların seçmeci anlayışla biraraya getirildiği mozaik olarak tarif edilir. 1960’larda Açlığın Estetiği manifestosu ile gerçek anlamda sinema ile tanışan ülkede Cinema Novo akımı uzun süre etkili olmuş, Hector Babenco’nun Pixote (1980) filminin uluslararası başarısının ardından filmler ülke dışına açılmıştır. Uzun yıllar Rio de Janerio ve Sao Paulo’da Amerikan yapımı film noir filmlerden hareketle, yerele uyarlanan polisiye filmler üretilmiş, 80’lerin sonundan itibaren daha kişisel sinema anlatımları görülmeye başlamıştır.

Yeteneği dünyanın her yerinde onaylanmış olan usta oyuncu Fernanda Montenegro’nun canlandırdığı Dora, emekli bir öğretmendir.  Rio de Janeiro’nun merkez tren istasyonunda okuma yazması olmayan yoksul insanların mektup ve dilekçelerini yazarak geçinmektedir. Ancak yazdığı mektupları kendi gibi yalnız yaşayan komşusu Irene (Marilia Pera) ile okuyup elemeden geçirerek sadece önemli bulduklarını postaya vermektedir. Kayıp kocasını bulmak isteyen Ana (Soia Lira) ile oğlu Josue (Vincius De Oliveira) Dora'ya başvurarak mektup yazdırır. Dora bu mektubu önemsemeyerek postalamaz. Ana, ümitsizce bir mektup daha yazdırır ve sonra bir trafik kazasında ölür. Dora, öksüz kalan Josue’nin sorumluluğunu üstlenir. Babasını görebilmesi için çocuğu yola çıkmaya ikna eden Dora, Josue ile Brezilya’yı boydan boya katedecekleri bir keşif yolculuğuna çıkarlar.

Belgesel filmcilikten gelen Walter Salles, aidiyet, sürgün ve yol temaları üzerine yoğunlaşan bir sinemacı. Central do Brasil / Merkez İstasyonu’nda (1998) Salles, sert, acımasız görüntülerden ve dogmatik olmaktan kaçınmış, daha çok Cinema Novo’nun izlerini taşıyan bir yoksulluk sergilemiştir. Yönetmen, ülkenin gerçekliğini çarpıcı anlarla yansıtırken görsel estetiğe özen göstermiştir. İyimser, umutlu bir bakış açısıyla bu filmi çeken yönetmenin, bir gün ayakkabılarını boyatırken keşfettiği çocuğu (Vincius de Oliveira) oynatmakla ne kadar isabetli seçim yaptığına tanık oluyor; dev oyuncu Montenegro’nun inandırıcılığı karşısında bir kez daha saygıyla eğiliyoruz. 

Suha Çalkıvik

Merkez İstasyonu, BAFTA ve Altın Küre ödüllerinde En İyi Yabancı Film dalında birinci oldu. Sundance Film Festivali’nde Sinemanın 100. Yılı Özel Ödülü’nü kazandı. Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı Ödülüne değer görülen filmin oyuncusu Fernanda Montenegro da En İyi Kadın Oyuncu seçildi. Bu dalda Oscar’a aday gösterildi. Filmin yönetmeni Walter Salles’ı, The Motorcycle Diaries / Motosiklet Günlükleri (2004) filminden de tanıyoruz.