=========
Sage Turu
=========


Bu tur, Mathematica Book başında bulunan Mathematica turuna oldukça benzerdir.


Hesap Makinesi Olarak Sage
==========================

Sage komut satırında ``sage:`` kendiliğinden oluşur; bunu eklemeniz gerekmez. Eğer Sage defteri kullanıyorsanız herşeyi ``sage:`` ibaresinin devamına yazın ve hesaplanması için shift-enter tuşlarına basın.

::

    sage: 3 + 5
    8

Şapka işareti "kuvvetini almak" anlamına gelir.

::

    sage: 57.1 ^ 100
    4.60904368661396e175

:math:`2 \times 2` bir matrisin tersini alıyoruz.

::

    sage: matrix([[1,2], [3,4]])^(-1)
    [  -2    1]
    [ 3/2 -1/2]

Burada basit bir fonksiyonun integralini alıyoruz.

::

    sage: x = var('x')   # değişkeni sembolik olarak yaratıyoruz
    sage: integrate(sqrt(x)*sqrt(1+x), x)
    1/4*((x + 1)^(3/2)/x^(3/2) + sqrt(x + 1)/sqrt(x))/((x + 1)^2/x^2 - 2*(x + 1)/x + 1) + 1/8*log(sqrt(x + 1)/sqrt(x) - 1) - 1/8*log(sqrt(x + 1)/sqrt(x) + 1)

Bu komut Sage'e ikinci derece denklemi çözdürür. ``==`` sembolü Sage'de eşitlik anlamına gelir.

::

    sage: a = var('a')
    sage: S = solve(x^2 + x == a, x); S
    [x == -1/2*sqrt(4*a + 1) - 1/2, x == 1/2*sqrt(4*a + 1) - 1/2]

Sonuç olarak eşitlikler listesi döndürülür.

.. link

::

    sage: S[0].rhs()
    -1/2*sqrt(4*a + 1) - 1/2
    sage: show(plot(sin(x) + sin(1.6*x), 0, 40))

.. image:: sin_plot.*


Sage ile Güçlü Hesaplamalar
===========================

Önce rasgele sayılardan oluşan :math:`500 \times 500` boyutlu bir matris oluşturuyoruz.

::

    sage: m = random_matrix(RDF,500)

Sage, bu matrisin özdeğerlerini birkaç saniyede bulup bunları çizdirir.

.. link

::

    sage: e = m.eigenvalues()  # yaklaşık 2 saniye
    sage: w = [(i, abs(e[i])) for i in range(len(e))]
    sage: show(points(w))

.. image:: eigen_plot.*

GNU Multiprecision Library (GMP) sayesinde Sage, rakam adedi milyonları hatta milyarları bulan sayılarla başa çıkabilir.

::

    sage: factorial(100)
    93326215443944152681699238856266700490715968264381621468592963895217599993229915608941463976156518286253697920827223758251185210916864000000000000000000000000
    sage: n = factorial(1000000)  # yaklaşık 2.5 saniye

Bu komutla :math:`\pi` sayısının en az 100 rakamı hesaplanır.

::

    sage: N(pi, digits=100)
    3.141592653589793238462643383279502884197169399375105820974944592307816406286208998628034825342117068

Bu komutla Sage, iki değişkenden oluşan polinomu çarpanlarına ayırır.

::

    sage: R.<x,y> = QQ[]
    sage: F = factor(x^99 + y^99)
    sage: F
    (x + y) * (x^2 - x*y + y^2) * (x^6 - x^3*y^3 + y^6) * 
    (x^10 - x^9*y + x^8*y^2 - x^7*y^3 + x^6*y^4 - x^5*y^5 +
     x^4*y^6 - x^3*y^7 + x^2*y^8 - x*y^9 + y^10) * 
    (x^20 + x^19*y - x^17*y^3 - x^16*y^4 + x^14*y^6 + x^13*y^7 -
     x^11*y^9 - x^10*y^10 - x^9*y^11 + x^7*y^13 + x^6*y^14 - 
     x^4*y^16 - x^3*y^17 + x*y^19 + y^20) * (x^60 + x^57*y^3 -
     x^51*y^9 - x^48*y^12 + x^42*y^18 + x^39*y^21 - x^33*y^27 - 
     x^30*y^30 - x^27*y^33 + x^21*y^39 + x^18*y^42 - x^12*y^48 -
     x^9*y^51 + x^3*y^57 + y^60)
    sage: F.expand()
    x^99 + y^99

Yüz milyon sayısının kaç farklı biçimde pozitif tamsayıların toplamı olarak yazılabileceğini Sage'de hesaplamak 5 saniyeden kısa sürer.

::

    sage: z = Partitions(10^8).cardinality() # yaklaşık 4.5 saniye
    sage: str(z)[:40]
    '1760517045946249141360373894679135204009'

Sage'de Algoritmaların Kullanımı
================================

Sage kullanırken dünyanın en geniş açık kaynak hesaplama algoritma koleksiyonlarından biriyle çalışırsınız.